Το κείμενο που ακολουθεί περιλαμβάνει spoilers για το Barbie Movie
Ας ξεκινήσουμε από τα σημαντικά. Στην αίθουσα για να δω Barbie πήγα με πουκάμισο κοντομάνικο με χρώματα ροζ, απαλό κίτρινο και ανοιχτό πράσινο. Δεν ξέρω ακριβείς ονομασίες αποχρώσεων, αλλά ΤΟ ΕΖΗΣΑ. Όπως μου επιτρέπω να το “ζω” γενικά. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι αν με δεις Σάββατο μεσημέρι να βγάζω τα σκουπίδια, θα καταλάβεις ότι είμαι μεταλλάς. ΚΛΓΔ σίγουρα όχι, αλλά μεταλλάς από τα 11 μου. Παουεράς, έστω.
Και έπειτα από αυτό, ας πάμε στο δεύτερο σημαντικότερο. Ταινία Barbie. Με μεγάλα ονόματα. Ένα από τα καλύτερα marketing plans που έχω δει όσο παρακολουθώ σινεμά (από τα 12, μαζί με Blind Guardian πήγαινε και το all-you-can-eat της Pizza Hut, προφανώς ήταν αφορμή για φαΐ η αίθουσα τότε, τώρα έχει 17€ τα δύο εισιτήρια ή θερινό και χάνεις 150 κιλά νερό σε 10′, σταματάω). Η Warner Bros. προώθησε το Barbie τόσο, ώστε αν ψάξεις “Barbie movie” στη μηχανή αναζήτησης της Google, ΣΚΑΝΕ ΡΟΖ ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΛΑ ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΡΟΖ.
Και πολύ καλά κάνουν. Άλλωστε μιλάμε για μια κούκλα η οποία όταν κυκλοφόρησε, έσπασε στεγανά δεκαετιών. Η Mattel δεν έφερε στην αγορά τότε, στις 9 Μαρτίου του 1959, ένα παιχνίδι που έμοιαζε εξωγήινο. Σε έναν κόσμο που ξεχείλιζε πατριαρχία σε εξαιρετικά άγρια μορφή (αναρωτιέμαι αν υπάρχει και άλλη…), η Mattel έφερε μια κούκλα θηλυκού γένους που εργαζόταν!!! Ω ΜΟΝΤΙΕ. Γυναίκα που βγάζει τα δικά της λεφτά. ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΠΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΣ!!1!11!!
Σε έναν κόσμο που ξεχείλιζε από ακραία πατριαρχία, η Mattel έφερε το 1959 τη Barbie, το πρώτο παιχνίδι που ήταν τόσο empowering για τις θυληκότητες
Όπως θα έχετε καταλάβει, θα συζητήσουμε για ώρα το γεγονός ότι η πατριαρχία χρειάζεται χτυπήματα από όλα τα μέτωπα. Και ναι, με ΟΛΑ τα μέσα. Ακόμη και τον κινηματογράφο. Αν δεν έχει καταστεί σαφές, επειδή πρέπει να γράψω για την ταινία, θα το γράψω χωρίς ροζ γράμματα, γιατί μάλλον το αγνόησες παραπάνω.
Η κοινωνία έμαθε και μαθαίνει στους άνδρες ότι είναι ικανότεροι και αξίζουν περισσότερα. Πληρωνόμαστε παραπάνω χωρίς κανέναν λόγο, τις σκοτώνουμε και μας αθωώνουν. Έως και εμείς που δηλώνουμε υπερήφανα φεμινιστές, πρέπει να το “βουλώσουμε”. Να ακουστούν τα θύματα του εγκλήματος αιώνων. Χιλιετιών, για την ακρίβεια. Πάμε στην ταινία τώρα.
Πάμε στην ταινία η οποία δεν διαφέρει πολύ από το παραπάνω. Εδώ έχουμε 114 λεπτά τα οποία από το πρώτο δευτερόλεπτο έως το τελευταίο είναι γεμάτα με αλύπητα χτυπήματα σε βάρος της πατριαρχίας. Μιας πατριαρχίας την οποία η Stereotypical Barbie (Margot Robbie) και ο Ken της (Ryan Gosling) ανακαλύπτουν όταν ένα glitch στο πολυσύμπαν αρχίζει να “χαλάει” τη Barbie. Αναζητά τρόπο να το λύσει και τον βρίσκει χάρη στη Weird Barbie (Kate McKinnon). Της λέει ότι πρέπει να πάει στον πραγματικό κόσμο και να βρει το άτομο που την έχει ανάγκη. Μόνο έτσι θα κλείσει η πληγή που έχει ανοίξει.
Πριν μπούμε βαθύτερα στην πλοκή, να τονίσουμε ότι η Greta Gerwig έκανε εξαιρετικό casting για το Barbie Movie και το σύνολο του cast δίνει "ρέστα"
Όσο γελοίο και αν φαίνεται το premise ότι η βασική πλοκή ξεκινάει με την Stereotypical Barbie να πατάει στα πόδια της και με τις φτέρνες στο πάτωμα, πάρτε λίγο χρόνο να το σκεφτείτε. Η Barbie μπορεί να έφερε επανάσταση, αλλά στην εποχή που κυκλοφόρησε, το να φορούσε μια γυναίκα στις ΗΠΑ flat παπούτσι ήταν περίεργο. Σαν να έβγαινες έξω χέρι-χέρι με το άτομο που αγαπούσες και αυτό να ήταν του ίδιου φύλου (σ.σ. ακόμη δεν το έχουμε αποτινάξει πλήρως και αυτό). Και ως εκ τούτου, η κούκλα είχε πάντα πόδια στη στάση που απαιτείται για να φορέσεις ψηλοτάκουνα.
Εδώ έχουμε 114 λεπτά τα οποία από το πρώτο δευτερόλεπτο έως το τελευταίο είναι γεμάτα με αλύπητα χτυπήματα σε βάρος της πατριαρχίας
Το ταξίδι τους στον πραγματικό κόσμο προκαλεί σοβαρές αναταραχές στη Mattel. Το διοικητικό συμβούλιο της εταιρίας και ο CEO της (Will Ferrell) πανικοβάλονται σε ακραίο βαθμό. Δεν χρειάζεται να σας αποκαλύψω ότι το ΔΣ της Mattel αποτελείται αποκλειστικά από άνδρες. Το φαντάζεστε. Ούτε να σας πω τι συμβαίνει όταν ο Ken συνειδητοποιεί ότι αντίθετα με το Barbie World, στον πραγματικό κόσμο οι άνδρες κάνουν απόλυτο κουμάντο. ΚΑΙ οι γυναίκες περνούν άσχημα. ΚΑΙ ΑΛΟΓΑ.
Κάπως έτσι αντιλαμβάνεται ο Ken την πατριαρχία. Άνδρες και άλογα. Μπαίνει σε μια βιβλιοθήκη, παίρνει βιβλία για την πατριαρχία, πάει πίσω στο Barbie World και το κάνει σαν τα μούτρα μας. Οι Barbies γίνονται υπηρέτριες των Kens, οι οποίοι σαν Chads ξεχειλίζουν τοξικότητα προς κάθε κατεύθυνση.
Την ίδια ώρα, η Stereotypical Barbie έρχεται πιο κοντά με την Gloria (America Ferrera). Η Gloria είναι μητέρα της Sasha (Ariana Greenblatt), μιας βαθιά συνειδητοποιημένης έφηβης. Το παιχνίδι της Gloria και της Sasha με τις Barbie της πρώτης γέννησε τη νοσταλγία που έφερε τη Barbie στον πραγματικό κόσμο. Μονάχα αν η Gloria αποδεχθεί το παιδί που κρύβει μέσα της και το αναδείξει, θα γίνουν τα πράγματα και πάλι καλά. Αν η κοινωνία δε, αποδεχθεί ότι ΚΑΙ οι θηλυκότητες έχουν ακόμη μέσα τους και τον παιδικό τους εαυτό, θα γίνουν και εδώ τα πράγματα αρκετά καλύτερα.
Αν η κοινωνία δε, αποδεχθεί ότι ΚΑΙ οι θηλυκότητες έχουν ακόμη μέσα τους και τον παιδικό τους εαυτό, θα γίνουν και εδώ τα πράγματα αρκετά καλύτερα
Η Gloria καθώς προχωράει η ταινία ξεδιπλώνει το γεγονός ότι είναι μια χειραφετημένη γυναίκα σε έναν τοξικό κόσμο. Μια θηλυκότητα που έχει βιώσει στο πετσί της την τοξική αρρενωπότητα και την πολεμάει όσο αναπνέει. Ένας εμπνευσμένος μονόλογός της προς τις Barbie, αποτελεί την κορύφωση της αυτο-ενδυνάμωσης των θηλυκοτήτων. Υψώνεται ως το λάβαρο της επανάστασης απέναντι στην πατριαρχία.
Η Greta Gerwig δεν σταματάει να σφυροκοπά το κοινό με το μήνυμα αυτό. Επί 114 λεπτά, είναι σαν ο θεατής να βιώνει αυτό που βίωσε ο Alex του Malcolm McDowell στο “A Clockwork Orange”. Φυσικά, δεν μας έδεσε κανείς σε καρέκλα να μας δείχνει τις φρίκες που έχει διαπράξει ο άνθρωπος. Απλώς δεχθήκαμε απανωτά μηνύματα για το πόσο παράλογη και εμετική είναι η διαφορά μεταξύ προνομιούχων, straight ανδρών και πρακτικά όλων των υπολοίπων.
Δεν υπάρχει σκηνή στο σύνολο του φιλμ η οποία να μην επικοινωνεί το μήνυμα της Gerwig. Η ίδια είπε ότι προσπάθησαν από την παραγωγή να της κόψουν τη σκηνή που η Barbie της Margot Robbie είναι σε στάση λεωφορείου στον πραγματικό κόσμο. Δίπλα της, μια ηλικιωμένη γυναίκα. Κοιτάζονται για ώρα και η Barbie της λέει με αγνό τρόπο: “Είσαι πολύ όμορφη”. Η γυναίκα απαντάει: “Το ξέρω”. Empowerment. Ευτυχώς, η Gerwig πάτησε πόδι διότι αυτή είναι η μια από τις δύο πλέον συγκινητικές στιγμές του φιλμ. Η δεύτερη έρχεται στο τέλος.
Δεν υπάρχει σκηνή στο σύνολο του φιλμ η οποία να μην επικοινωνεί το μήνυμα της Gerwig
Όπως αντιλαμβάνεστε, το Barbie Movie εξελίσσεται βάσει της αρχικής του συνταγής. Κορυφώνεται με ένα κυνηγητό, με το ΔΣ της Mattel να κυνηγάει τη Barbie και να μπαίνει στο Barbie World. Στην πορεία όλων αυτών, η Barbie της Margot Robbie μαζί με μια ομάδα από Barbies καθώς και δύο Kens και ο Alan (Michael Cera) που δεν έχουν δεχθεί πλύση εγκεφάλου, προσπαθούν να πάρουν πίσω τα κεκτημένα τους.
Χαρακτηριστικά, η Robbie λέει στη Barbie Γιατρό “Μα είσαι γιατρός, γιατί τους αφήνεις να σε μετατρέπουν σε υπηρέτρια;”. Αυτό είναι μια εξαιρετικά σημαντική προσθήκη. Οι γυναίκες μπορούν να είναι ό,τι ΜΑ Ο,ΤΙ γουστάρουν. Δεν είναι μόνο μανάδες και αδερφές και κόρες. Ούτε αποτελεί αυτό το ορθό επιχείρημα σε μια συζήτηση για την απαίτηση απόλυτα ίσων δικαιωμάτων. Κάθε μέλος του είδους μας, πρέπει να έχει ίσα δικαιώματα. Το μόνο που δεν έχει λογική είναι να θεωρείς λογικό ότι ελευθερία του λόγου είναι το να εκφράζεις ρατσιστικές, πατριαρχικές, ομοφοβικές, σεξιστικές και παρεμφερείς τοξικές απόψεις. Αυτό, είναι εκμετάλλευση της ελευθερίας του λόγου.
Στη διάρκεια λοιπόν του κυνηγητού, η Barbie της Margot Robbie συναντά στο υπόγειο της Mattel μια ηλικιωμένη ακόμη. Κάθεται μαζί της, συζητούν και εν τέλει της δίνει τρόπο διαφυγής. Όταν πια το φιλμ φτάνει στο τέλος του, αυτή η κυρία εμφανίζεται ξανά. Όλοι κάνουν άκρη και πρακτικά υποκλίνονται στη σπουδαία Ruth Handler (Rhea Jo Perlman). Η εφευρέτρια της Barbie με έναν συγκλονιστικό μονόλογο, δίνει στη Barbie την ευκαιρία να γίνει άνθρωπος. Παρότι την προειδοποιεί για το γεγονός ότι το είδος μας έχει ημερομηνία λήξης (σ.σ. θάνατος), της εξηγεί πως σημασία έχει να είσαι ελεύθερος να κάνεις αυτό που θέλεις.
Η εμφάνιση της εφευρέτριας της Barbie, Ruth Handler, στο φιλμ της Greta Gerwig, προσθέτει στο ήδη συγκινητικό σενάριο
Η λογική επανέρχεται στο Barbie World και όλοι οι Kens καταλαβαίνουν το μήνυμα που αποστέλλεται προς μεριάς τους. Καταλαβαίνουμε ότι η πατριαρχία όπως την αντιλήφθηκε ο Ken και την εφάρμοσε στον κόσμο των Barbies, είναι η πατριαρχία που βιώνουμε και σήμερα. Ο ίδιος, στον πραγματικό κόσμο ένιωσε ότι αναγνωρίζεται, αντίθετα με αυτό που θεωρητικά συνέβαινε στο Barbie World. Δεν αναγνωρίστηκε όμως επειδή εκτιμήθηκε ο ίδιος, αλλά επειδή απλά είναι άντρας. Ο ρόλος του Ryan Gosling είναι ξεκαρδιστικός και αυτό είναι ακόμη ένα σπουδαίο κατόρθωμα της Gerwig. Μετατρέπει την τοξική αρρενωπότητα σε κάτι που προκαλεί το γέλιο των θεατών, και αυτό είναι μια μεγάλη νίκη.
Παρότι όταν ακούς “Barbie Movie” στο μυαλό σου -λόγω πατριαρχίας- έρχεται μια χρωματική παλέτα που αποτελείται ΜΟΝΟ από αποχρώσεις του ροζ, η πραγματικότητα κρύβεται αλλού. Οι Ken όλοι μαζί τραγουδούν στο τέλος “I am just Ken, I am Kenough”. Δεν χρειάζονται κάτι να τους προσδιορίζει. Μπορούν επίσης να κάνουν ό,τι θέλουν, χωρίς να χρειάζεται να φορέσουν (ή να μην φορέσουν) συγκεκριμένα χρώματα ή ρούχα. Το φιλμ είναι empowering και για τους άνδρες. Σε 114′ λεπτά, εγώ εξέλαβα ένα μήνυμα πιο έντονα από οποιοδήποτε άλλο:
ΑΦΗΣΤΕ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΝΑ ΧΑΡΟΥΝ ΤΗ ΖΩΗ!
Υ.Γ. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η Barbie έθεσε και πολλά στερεότυπα. Η Mattel δηλαδή. Για αυτά τα στερεότυπα μιλάει εκτενώς η νεαρή Sasha, στην ίδια την Stereotypical Barbie. Σημασία όμως έχει να καταλαβαίνεις την κοινωνία γύρω σου, έστω και αργότερα. Η Mattel το έπραξε και το ότι η Stereotypical Barbie πρακτικά αποσύρθηκε από τη συλλογή αφού έγινε άνθρωπος, σημαίνει ότι η εταιρία σπάει τα στερεότυπα που έθεσε κάποτε. Δεν είναι εύκολο.