Στην πορεία των Iron Maiden, το “The X Factor” συχνά περνάει απαρατήρητο: είναι εκείνο το άλμπουμ που έχεις ξεχάσει στο σκονισμένο ράφι, με τον τραγουδιστή που δεν γνωρίζεις και το χαρακτηριστικό σκοτεινό εξώφυλλο. Κυκλοφόρησε το 1995 και έφερε μια μεγάλη αλλαγή για το συγκρότημα, όχι μόνο στον ήχο και τα μέλη, αλλά και στη γενικότερη στάση του. Παρ’ όλα αυτά, η εικόνα του ως λάθος ή απλώς «μεταβατικό» άλμπουμ δεν λέει όλη την αλήθεια. Το “The X Factor” είναι ένα σημαντικό κομμάτι στην ιστορία των Maiden, ακριβώς γιατί παρερμηνεύτηκε, και ο Blaze Bayley είχε πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο στη δημιουργία και την πορεία του δίσκου απ’ όσο συνήθως του πιστώνεται.
Η φυγή του Bruce Dickinson το 1993 για τους Iron Maiden ήταν κάτι παραπάνω από μια «τυπική» αλλαγή τραγουδιστή. Ο Bruce ήταν το πρόσωπό τους, το σύμβολο της εποχής που γέμιζαν αρένες, κι έτσι η αντικατάστασή του δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Σε όλα αυτά προσθέστε ότι η σκηνή στα early ‘90s άλλαζε ραγδαία, οπότε οι Iron Maiden βρέθηκαν μπροστά σε ένα καίριο ερώτημα: πώς θα συνέχιζαν όταν όλα γύρω τους έδειχναν να καταρρέουν;
To πώς κατέληξαν οι Iron Maiden στον Blaze Bayley δεν είναι ιδαίτερα δύσκολο να εξηγηθεί, αφού ο Blaze ήταν ο μόνος υποψήφιος που πρότεινε κάτι διαφορετικό, χωρίς να επισκιάζεται από τη λάμψη δύο θρύλων. Η διαδικασία των audition ήταν απαιτητική και ανοιχτή σε τραγουδιστές με διάφορα backgrounds, είτε ήταν γνωστοί είτε όχι. Ο Steve Harris, ειδικά, ήθελε να αποφύγει το να πάρουν κάποιον που να θυμίζει τον Dickinson μόνο και μόνο για εμπορικούς λόγους. Ο Blaze Bayley ξεχώρισε για δύο βασικούς λόγους: είχε πραγματικό ενθουσιασμό για την μπάντα και ειλικρινή διάθεση να χτίσει κάτι δικό του, όχι να «καθίσει στη θέση» κάποιου άλλου. Έτσι, η μπάντα είδε στον Blaze κάποιον που θα τους κινητοποιούσε δημιουργικά και θα τους έκανε να προχωρήσουν παρακάτω και όχι να επαναλαμβάνουν όσα είχαν ήδη κάνει.
Η απόφαση να μπουν στο Barnyard Studios, τον αχυρώνα που είχε μετατρέψει σε στούντιο ο Steve Harris, επηρέασε πολύ το πώς δούλεψαν για το “The X Factor”. Χωρίς κάποιον εξωτερικό παραγωγό, όπως ο Martin Birch παλιότερα, η διαδικασία ήταν πιο χαλαρή αλλά και πιο δύσκολη. Ο Harris ανέλαβε και την παραγωγή, κάτι που οδήγησε σε ηχογραφήσεις που κράτησαν μήνες, με συχνές διακοπές λόγω τεχνικών προβλημάτων και προσωπικών θεμάτων. Από τη μία, αυτό έδωσε στην μπάντα χώρο να δοκιμάζει ιδέες, από την άλλη όμως μεγάλωσαν οι πιέσεις, γιατί χωρίς κάποιον τρίτο να ελέγχει τα πράγματα, οι εντάσεις έμεναν συχνά χωρίς λύση.
Ο Blaze Bayley, που είχε πιο «λαϊκό» background, έπρεπε να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση, συχνά ηχογραφώντας τα φωνητικά του μόνος του, την ώρα που ο Harris και ο ηχολήπτης Nigel Green δούλευαν στο control room. Η δουλειά στο στούντιο δεν κύλησε καθόλου ομαλά: οι ατελείωτες επαναλήψεις, τα περίεργα του εξοπλισμού και η απομόνωση του στούντιο στην επαρχία δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα κάπως «κλειστοφοβική». Όλο αυτό πέρασε και στον ήχο του δίσκου. Η παραγωγή βγήκε πιο σκοτεινή, με το μπάσο και τα φωνητικά να έχουν τον πρώτο λόγο, χωρίς πολλά εφέ ή έξτρα επεξεργασία. Κάποιοι το θεώρησαν αδυναμία, αλλά στην πραγματικότητα ήταν κάτι που έγινε επίτηδες, αντικατοπτρίζοντας και την κατάσταση της μπάντας αλλά και τη θεματολογία των κομματιών. Ουσιαστικά, το “The X Factor” αποτύπωσε τον ψυχισμό μιας μπάντας που περνούσε κρίση, με όλα τα καλά και τα στραβά του.
Οι Iron Maiden, λοιπόν, είχαν αποφασίσει σε αυτή τη φάση να δουλέψουν πιο συλλογικά, δίνοντας χώρο για φρέσκιες ιδέες, ακόμα και στα βασικά της σύνθεσης και της ενορχήστρωσης. Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο Blaze Bayley όχι μόνο προσαρμόστηκε γρήγορα, αλλά κατάφερε να συμμετέχει ενεργά από την αρχή. Έφερνε προτάσεις για τις ενορχηστρώσεις και τον τρόπο που θα ακουστούν τα φωνητικά, ενώ η συμβολή του στη σύνθεση φάνηκε καθαρά, όπως στο “Man on the Edge”. Αυτή η ματιά του, που δεν είχε επηρεαστεί από τις παλιές συνταγές της μπάντας, λειτούργησε ως καταλύτης ώστε οι Maiden να αφήσουν πίσω τους τα τετριμμένα και να δοκιμάσουν άλλες μουσικές φόρμες. Η χαρακτηριστική φωνή του Bayley, όσο και αν δίχασε, έφερε έναν πιο ρεαλιστικό τόνο, πρωτοφανή για τους Iron Maiden.
Και μπορεί πολλοί βλέπουν τον Bayley σαν απλό αντικαταστάτη του Dickinson ή σαν κάποιον που δεν ταίριαξε ποτέ πραγματικά με τον ήχο της μπάντας, όμως, μια τέτοια προσέγγιση παραβλέπει τόσο τον λόγο που επιλέχθηκε όσο και τις ανάγκες που είχε τότε η Maiden. Η φωνή του Bayley, παρόλο που δεν είχε το εύρος του Dickinson, πρόσθεσε βάρος στα πιο σκοτεινά και εσωστρεφή τραγούδια του δίσκου. Η ίδια η μουσική απαιτούσε λιγότερη «θεατρικότητα» και περισσότερη ειλικρίνεια, κάτι που ο Blaze Bayley κατάφερε να βγάλει προς τα έξω.
Ακόμα και η γνωστή περιοδεία του άλμπουμ, που είχε αρκετές ακυρώσεις στις ΗΠΑ και δυσκολίες με τα φωνητικά, φανερώνει πόσο απαιτητική ήταν η περίοδος για τη μπάντα. Ο Bayley χρειάστηκε να τραγουδήσει κομμάτια που είχαν γραφτεί για άλλο φωνητικό εύρος, συχνά με λίγες πρόβες και χωρίς την απαραίτητη τεχνική υποστήριξη στη σκηνή, κάτι που ήταν σχεδόν ακατόρθωτο. Παρόλα αυτά, έμεινε σταθερά αφοσιωμένος στους Maiden, κουβαλώντας το βάρος της δυσπιστίας του κοινού και της ψυχρής αντιμετώπισης από τον Τύπο της εποχής.
Παρά τις προσπάθειες της μπάντας και του Blaze Bayley να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της εποχής, η ανταπόκριση στο “The X Factor” όταν κυκλοφόρησε ήταν μάλλον απογοητευτική. Εκείνη την περίοδο, το heavy metal είχε χάσει την πρωτοκαθεδρία του, με το grunge και το alternative rock να τραβούν όλη την προσοχή και αρκετά παλιά συγκροτήματα να θεωρούνται εκτός εποχής. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οι Maiden διάλεξαν να μείνουν πιστοί σε αυτό που ήξεραν, χωρίς να κυνηγήσουν τις μόδες της εποχής, ακόμα κι αν αυτό τους στοίχισε σε πωλήσεις.
Με τα χρόνια, όμως, φάνηκε πως το “The X Factor” ήταν για τους Iron Maiden μια απαραίτητη φάση. Σε αυτό το άλμπουμ ήρθαν αντιμέτωποι με τις αδυναμίες τους και δοκίμασαν να πειραματιστούν όχι γιατί το επέβαλε η μόδα, αλλά επειδή το είχαν ανάγκη. Κομμάτια όπως το “Sign of the Cross” και το “The Edge of Darkness” είναι τρανταχτά παραδείγματα μιας μπάντας που ρίσκαρε να μείνει στο περιθώριο, προκειμένου να εκφράσει ανοιχτά όσα ένιωθε. Η ατμόσφαιρα του δίσκου και η έμφαση στην αφήγηση άνοιξαν τον δρόμο για τα πιο μεγάλα και θεματικά άλμπουμ που ακολούθησαν στα 2000s. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το “The X Factor” είναι ο κρίκος που συνδέει την κλασική περίοδο με τη σημερινή πιο προοδευτική μορφή των Maiden.
Όσο για τον Blaze Bayley, πολλοί θα μπορούσαν να πιστεύουν ότι ήταν ένας άνθρωπος που απλά βρέθηκε τη λάθος στιγμή, αλλά πρακτικά ήταν ένας σημαντικός παράγοντας αλλαγής για τους Maiden. Επειδή δεν ταίριαζε απόλυτα με όσα ήξεραν μέχρι τότε, τους οδήγησε να βρουν νέους τρόπους έκφρασης. Η επιμονή και η αντοχή του, παλεύοντας τόσο με τα εσωτερικά προβλήματα της μπάντας όσο και με ένα κοινό που ήταν αυστηρό, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για να αντέξουν οι Maiden την πιο δύσκολη περίοδό τους.
Είναι πολύ εύκολο να δούμε τα χρόνια του Bayley ως μια ατυχή περίοδο και να τα βγάλουμε από το κάδρο, όμως αυτό δεν είναι σωστό ούτε για το άλμπουμ ούτε για τον ίδιο τον τραγουδιστή. Το “The X Factor” έχει υποτιμηθεί ακριβώς επειδή είναι διαφορετικό και όχι μια προσπάθεια να ξαναζήσουν παλιά μεγαλεία. Η αληθινή σημασία του Blaze Bayley δεν είναι ότι αντικατέστησε τον Bruce Dickinson, αλλά ότι έδωσε στους Iron Maiden το θάρρος να αναζητήσουν κάτι καινούριο. Αυτό είναι που κρατά μια μπάντα ζωντανή: όχι μόνο το να στηρίζεται στη νοσταλγία, αλλά το να τολμά να αλλάζει και να προχωρά, ακόμα και όταν όλα μοιάζουν να έχουν χαθεί.
Artist: Sober On Tuxedos
Album: Good Intentions
Label: Heaven Music
Release Date: 11/12/2020
Genre: Nu Metal, Metalcore
Artist: Iron Maiden
Album: The X Factor
Label: EMI
Release Date: 02/10/1995
Genre: Heavy Metal
1. Sign of the Cross
2. Lord of the Flies
3. Man on the Edge
4. Fortunes of War
5. Look for the Truth
6. The Aftermath
7. Judgement of Heaven
8. Blood on the World’s Hands
9. The Edge of Darkness
10. 2 A.M.
11. The Unbeliever
Producer: Steve Harris, Nigel Green
Iron Maiden: Blaze Bayley (Φωνή), Dave Murray (Κιθάρα), Steve Harris (Μπάσο), Nicko McBrain (Τύμπανα), Janick Gers (Κιθάρα)
Iron Maiden (OW) | Facebook | Instagram | Twitter | YouTube | Spotify | Apple Music | Bandsintown
