Ας ξεκινήσουμε με μία συμβουλή στον κάθε επισκέπτη φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους. Η συναισθηματική προετοιμασία για μία συνεχή εναλλαγή εικόνων, ιστοριών και συναισθημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Όταν όμως προσαρμοστείς, παρασύρεσαι από αυτή την εναλλαγή και δεν θες να φτάσει το τέλος αυτής της διαδρομής, αδημονώντας για την αρχή της επόμενης. Ιδιαίτερα όταν ποιοτικά οι ταινίες και τα ντοκιμαντέρ αγγίζουν αυτές του Odense International Film Festival 2023. Στο μακροβιότερο φεστιβάλ κινηματογράφου της Δανίας φέτος κατατέθηκαν 4129 ταινίες. Από αυτές, επελέγησαν και προβλήθηκαν οι 129, ενώ βραβεύθηκαν οι 13.
Η πληθώρα των θεματικών σε όλες τις κατηγορίες δεν επέτρεπε στον θεατή να πλήξει ή να μην επηρεαστεί από κάποια ταινία. Το βραβείο κοινού απέσπασε το ντοκιμαντέρ Papa-Notes on Life and Death (2023, Dir. Andreas Boggild Monies), κατά την προβολή του οποίου τα χαρτομάντηλα άλλαζαν χέρια εντός της αίθουσας. Λίγοι ήταν αυτοί που κατάφεραν να μην στρέψουν το βλέμμα τους μακριά από στιγμές της βωβής ταινίας Αsterion (2022, Dir. Fransesco Montager). Το φιλμ περιλαμβάνει μια λεπτομέρη καταγραφή της ταρίχευσης ενός ταύρου αρένας και της παράλληλης αναβίωσής του μέσω του ταριχευτή, ο οποίως βιώνει μία καφκική μεταμόρφωση.
Οφείλω να ομολογήσω ότι πριν από αυτό το φεστιβάλ η τρίβη μου με τις ταινίες μικρού μήκους ήταν περιορισμένη. Περνώντας τις ώρες μέσα στις αίθουσες του φεστιβάλ δεν γινόταν να μην συνειδητοποιήσω πόση μαεστρία και άρτια κινηματογράφηση χρειάζεται προκειμένου να αποδοθεί στον περιορισμένο χρόνο των 7 ως 30 λεπτών μία ιστορία με συνοχή. Ταινίες των οποίων η πλοκή και οι χαρακτήρες όχι μόνο να μαγνητίζουν το κοινό αλλά ταυτόχρονα να είναι και ολοκληρωμένα.
Όπως ανέφερε και ο δημιουργός της ταινίας Cataract (2023, Dir. Jonathan Egholm Keis), το σενάριο γράφτηκε πολλές φορές προκειμένου να καταλήξει στα ποιά γεγονότα θα αποδοθούν και ποια θα αποσιωπηθούν. Έδωσε όμως έμμεσα στον θεατή την δυνατότητα να κατανοήσει -ή πολύ καλύτερα υποβοηθώντας τον να πλάσει- μόνος του το υπόβαθρο.
Και στις δύο περιπτώσεις η ισορροπία είναι πολύ λεπτή. Από τη μια η δημιουργία αδιάφορων χαρακτήρων σε μια ιστορία με την οποία δεν υπάρχει σύνδεση. Από την άλλη η αλλοίωση της δυναμικής του φιλμ μέσω της εξιστόρησης και της επεξήγησης. Πως έφτασε δηλαδή κανείς εδώ ή γιατί να πράξει με τον τρόπο που πράττει.
Αυτή η ισορροπία δύναται να διατηρηθεί με την προβολή κάποιων παρελθοντικών περιστατικών, τα οποία διαφωτίζουν την παρούσα κατάσταση των ηρώων μας. Παράδειγμα, το From Above (2023, Dir. Nicolaj Kopernikus). Ξεκινάμε με flashback στο οποίο αποκαλύπτονται οι σχέσεις των κεντρικών χαρακτήρων. Στο Watch (2023, Sandra Yi Sencindiver) η σκηνοθέτις αφηγείται μία προσωπική ιστορία και τοποθετεί την πρωταγωνίστρια στο ίδιο περιβάλλον με τον παιδικό εαυτό της. Προβάλει παράλληλα το τότε και τώρα, αφήνοντας τις χρονικές στιγμές να αλληλεπιδρούν στον ίδιο τόπο. Εξοικονομεί έτσι πολύτιμο χώρο για την εξέλιξη της ιστορίας.
Εναλλακτική προσέγγιση θα ήταν οι χαρακτήρες να είναι δυναμικά γραμμένοι και οι πράξεις τους να είναι πλήρως καθορισμένες από τα συναισθήματά τους. Έτσι, οποιοδήποτε flashback θα ήταν περιττό, καθώς μέσω των αποφάσεων του χαρακτήρα δύναται να προσεγγιστεί με μεγάλη ακρίβεια το παρελθόν του. Ακόμα και όταν το αίσθημα της περιέργειας του θεατή βρίσκεται σε έξαρση και απαιτεί απαντήσεις από τον δημιουργό για το παρελθόν των ηρώων του, ακόμα και τότε το μυστήριο αυτό ειναι καθηλωτικό και ενδυναμώνει την εμπλοκή του θεατή στην ιστορία ή ακόμα και την ταύτισή του με κάποιον χαρακτήρα.
Μπορεί στην περίπτωση του Cataract να είναι σχεδόν αυτονόητη η σχέση των δύο αδερφών και η κατάσταση τους. Αντίθετα, στο Circle of Trust (2022, Dir. Victor Nyaker) δεν μας δίνεται ξεκάθαρη εικόνα για τους χαρακτήρες. Τους γνωρίζουμε στο πρώτο τους ραντεβού, το οποίο κανόνισαν μέσω Internet σε ένα κλειστό γυμναστήριο απλά για να εκφράσουν ό,τι δεν τολμούν να εκφράσουν σε άλλες πτυχές της ζωής τους. Τέτοιου είδους λεπτομέρειες λοιπόν ίσως και να είναι περιττές. Αφαιρούν όλο το μυστήριο και μειώνουν την μαγεία της στιγμής. Αυτή, απογειώνεται μέσα από την ασυνήθιστη συνάντηση δύο ξένων.
Αν και όλες οι ταινίες που προαναφέρθηκαν έχουν ως κοινό συντελεστή θεματολογίας τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι αδύνατη η ανάπτυξη μιας άλλης θεματικής. Μιας θεματικής ίσως πιο περίπλοκης (αν μπορεί να ειπωθεί, ότι ένα κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο είναι πιο περίπλοκο από την ανθρώπινη ψυχολογία και τις ανθρώπινες σχέσεις). Αυτό αποδεικνύει το Live (2022, Dir. Mara Tamkovich), συγκεντρώνοντας την πεμπτουσία της φίμωσης του τύπου και της κατάπνιξης των διαδηλώσεων ενάντια στο παρόν πολιτικό καθεστώς της Λευκορωσίας μέσα σε μόνο μερικές σκηνές. Το ίδιο έρχεται να μας αποδείξει και το σχεδόν ποιητικό ντοκιμαντέρ Squid Fleet (2023, Dir. Will N. Miller & Ed Ou) για την κινέζικη αλιεία καλαμαριού. Μέσα σε μόλις 11 λεπτά αναδυκνύει τις διαφορετικές πλευρές αυτού προβλήματος. Παράλληλα, εκστασιάζει τον θεατή με τα πλάνα των αλιευτικών φρεγατών στην ωκεανό.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αμεληθεί η αναφορά στις animation ταινίες, οι οποίες κυριάρχησαν με την τόσο μεγάλη ποικιλία και πρωτοτυπία τους. Ξεκινάμε από το Spring (2023, Dir. Pernille Kjaer) όπου κάθε καρέ είναι ένα σκίτσο σχεδιασμένο από την δημιουργό. Το Skinned (2022, Dir. Joachim Herisse) αποδίδει την σχέση εξάρτησης και την λεπτή κλωστή που χωρίζει το θύμα από τον θύτη. Το πετυχαίνει μέσω της ύφανσης και του ξηλώματος του σώματος και της ψυχής. Ενώ το Αmok (2022, Dir. Balazs Turai) είναι το animation, το οποίο θα σε σαγηνεύσει με τα έντονα χρώματα και την απόλυτα ταιριαστή μουσική επένδυση. Όταν τελειώσει, δεν έχεις άλλη επιλογή από το να πατήσεις replay, θέλοντας να έρθεις πιο κοντά με το κτήνος που κρύβεις μέσα σου.
Συνοψίζοντας, το Odense International Film Festival 2023 προσφέρει μεγάλη γκάμα ταινιών υψηλής ποιότητας. Η οργάνωσή του εκτοξεύει την εμπειρία μέσω της απλότητας, της ευγένειας όλων των συντελεστών και των εθελοντών. Ο σεβασμός της οργάνωσης στον επισκέπτη, με προσιτές τιμές εισιτηρίων και δωρεάν αναμνηστικές αφίσες, ξεχωρίζει. Αν ποτέ λοιπόν βρεθείς τέτοια εποχή στην Δανία, μην αμελήσεις να περάσεις από την Οdense.