Poltergeist: Η πραγματική ιστορία και το φιλμ που επαναπροσδιόρισε τον τρόμο
«They’re here», ίσως μία από τις γνωστότερες ατάκες ταινιών τρόμου. Φυσικά πρόκειται για τη φράση που λέει η Carol Anne Freeling στο “Poltergeist”. Το γεγονός ότι βγαίνει από τα χείλη της ηθοποιού Heather O’Rourke, ενός εφτάχρονου παιδιού, την κάνει ακόμα πιο τρομακτική.
Η Carol αναφέρεται στα στοιχειά που μέσω μιας πύλης εισέρχονται στο σπίτι της οικογένειας Freeling. Μαζί τους έχει έρθει και Το Κτήνος (The Beast). Mια σκοτεινή παρουσία που τελικά θα αρπάξει την Carol Anne μέσα από την ντουλάπα του υπνοδωματίου της και θα την μεταφέρει σε μια άλλη διάσταση.
Η αληθινή ιστορία πίσω από το "Poltergeist"
Μπορεί ο σκηνοθέτης Tobe Hooper να κατάφερε να στοιχειώσει τα όνειρα πλήθους κόσμου που είδαν το “Poltergeist”, ωστόσο, για την οικογένεια Herrmann δεν ήταν τίποτα. Και αν έχετε δει την ταινία θα αναρωτιέστε πώς γίνεται κάποιος να μην τρόμαξε όταν την είδε, αλλά ο λόγος είναι πάρα πολύ απλός. Η οικογένεια Herrmann, το 1958, έζησε στην πραγματικότητα όσα περιγράφει η ταινία τρόμου. Ή πιο σωστά, περίπου τα έζησε.
Σύμφωνα με το Long Island Pulse, στις 3 Φεβρουαρίου του 1958, στο Seaford της Νέας Υόρκης, ο James Herrmann επέστρεψε στο σπίτι μετά τη δουλειά και η γυναίκα του, Lucille, του είπε μια απίστευτη ιστορία. Σύμφωνα με τη Lucille, εκείνη και τα δύο έφηβα παιδιά τους, ο Jimmy και η Lucy, άκουσαν νωρίτερα το απόγευμα εκρήξεις σε όλο το σπίτι. Ενώ ερευνούσαν, ανακάλυψαν διάφορες φιάλες από κοινές οικιακές ουσίες ξεκλείδωτες και τοποθετημένες ανάποδα. Επιπλέον, όλα τα μπουκάλια ήταν ξαφνικά ζεστά στην αφή. Ένα μπουκάλι αγιασμού είχε χυθεί σε όλο το κομοδίνο του υπνοδωματίου.
Ο Herrmann, επιφυλακτικός με το όλο θέμα, συμβούλευσε την οικογένειά του να παραμείνει ψύχραιμη και να κρατήσει τα περιστατικά κρυφά. Πίστευε ότι κάποιοι φαρσέρ μπήκαν μέσα στο σπίτι και προσπάθησαν να τρομάξουν την οικογένεια. Ήταν σημαντικό γι’ αυτόν να κρατηθούν τα πράγματα υπό έλεγχο. Πέντε ημέρες αργότερα, το φαινόμενο επαναλήφθηκε. Αυτήν τη φορά, όμως, ο James βρισκόταν σπίτι και το είδε με τα ίδια του τα μάτια. Και την επόμενη μέρα, συνέβη ξανά. Ο James Herrmann παρακολουθούσε έντρομος τα μπουκάλια να μετακινούνται στο μπάνιο του, σαν να τα έσερνε κάποιο αόρατο χέρι. Έτσι αποφάσισε να καλέσει την αστυνομία.
Όταν έφτασε η αστυνομία, περισσότερα μπουκάλια άρχισαν να σκάνε σε όλο το σπίτι. Έκαναν μια σειρά από ελέγχους για να αποκλείσουν ραδιοφωνικές εκπομπές ή ηλεκτρικές διαταραχές. Ό,τι κι αν τους συνέβαινε δεν μπορούσε να εξηγηθεί με τη λογική. Στις 17 Φεβρουαρίου, ένας ιερέας ήρθε στο σπίτι για να το ευλογήσει. Καμία, όμως, από τις ενέργειες των Herrmann δεν ήταν ικανή να σταματήσει τα φαινόμενα.
Τα γεγονότα που διαδραματίζονταν στο σπίτι της οικογένειας δημοσιοποιήθηκαν. Ούτε αυτό άλλαξε κάτι στην καθημερινότητα των Herrmann και ο James αποφάσισε να φύγουν προσωρινά από το σπίτι. Όταν επέστρεψαν, τα πράγματα κλιμακώθηκαν, με μεγαλύτερα και βαρύτερα αντικείμενα να μετακινούνται από μόνα τους.
Κόσμος έγραφε στους Herrmann επιστολές προσφέροντας πιθανές λογικές εξηγήσεις, ενώ άλλοι πίστευαν ότι η δραστηριότητα ήταν αποτέλεσμα poltergeist. Όποια και αν ήταν η περίπτωση, σημειώθηκε περισσότερη δραστηριότητα και οι αστυνομικοί είδαν ακόμη και την κίνηση αντικειμένων αυτή τη φορά. Για να γίνουν τα πράγματα ακόμη πιο ασυνήθιστα, το σπίτι των Herrmann δεν ήταν ένα τυπικό στοιχειωμένο σπίτι. Οι Herrmann ήταν οι μόνοι άνθρωποι που είχαν ζήσει ποτέ εκεί. Δεν υπήρχε τίποτα που να υποδηλώνει την εκκρεμότητα κάποιου προηγούμενου ενοίκου. Οπότε γιατί αυτό φαινόταν σαν ένα «κατά τα άλλα παραδοσιακό στοιχειωμένο» σπίτι;
Αυτό ήλπιζε να ανακαλύψει ο Dr. J.B. Rhine, διευθυντής του Εργαστηρίου Παραψυχολογίας του Πανεπιστημίου Duke. Πλησίασε τους Herrmann μετά από περίπου ένα μήνα διαταραχών. Ο Rhine πίστευε ότι η παρουσία των έφηβων παιδιών των Herrmann μπορεί να είχε προσελκύσει τη δραστηριότητα του poltergeist. Έφερε μερικούς συναδέλφους του στο σπίτι, οι οποίοι το μελέτησαν, πήραν συνεντεύξεις από την οικογένεια και κατέγραψαν ορισμένα από τα μυστηριώδη περιστατικά.
Ωστόσο, λίγο μετά την άφιξή τους, η δραστηριότητα σταμάτησε. Συνολικά, υπήρξαν περίπου 70 καταγεγραμμένες αναφορές ασυνήθιστων δραστηριοτήτων στο σπίτι μεταξύ 3 Φεβρουαρίου και 10 Μαρτίου. Η οικογένεια τελικά μετακόμισε. Χρόνια αργότερα, η κόρη Lucy εμφανίστηκε σε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο “Real Fear: The Truth Behind the Movies”. «Δεν είδα ποτέ το “Poltergeist”», δήλωσε στη HuffPost Weird News στο πλαίσιο προώθησης του ντοκιμαντέρ. «Ένιωσα ότι είχα τον δικό μου εφιάλτη».
Το ξεκίνημα της ταινίας και το πρώτο κύμα τρόμου
Προφανώς, το “Poltergeist” είναι πιο εντυπωσιακό από την ιστορία των Herrmann και δεν αποτελεί ακριβή αποτύπωση πραγματικών γεγονότων. Η ταινία ξεκινά με ένα ακραίο κοντινό πλάνο μιας τηλεόρασης, το οποίο προσδίδει μια παράξενη, σχεδόν εξωπραγματική, διάσταση στο αντικείμενο.
Αν και παίζει απλώς τον εθνικό ύμνο με πατριωτικές εικόνες, το χαρακτηριστικό σήμα των περισσότερων τηλεοπτικών σταθμών τη δεκαετία του 1980, το κοντινό πλάνο παραμορφώνει τις εικόνες και τις καθιστά εντελώς απροσδιόριστες. Για μια ταινία που εξερευνά τα σκοτεινά και άγνωστα που κρύβονται κάτω από το φαινομενικά αθώο και συνηθισμένο, το “Poltergeist” σίγουρα ξέρει πώς να προετοιμάσει το κοινό του για το τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Καθώς το κανάλι περνάει στη γνωστή στατική χιονοθύελλα, η πεντάχρονη Carol Anne Freeling ξυπνά από τον ήχο των φωνών που προέρχονται από τη συσκευή. Ενώ προσπαθεί να ασχοληθεί με τους ψιθύρους που μόνο εκείνη μπορεί να ακούσει, η Carol Anne ξυπνά την υπόλοιπη οικογένεια Freeling, συμπεριλαμβανομένων των γονιών Steven και Diane (Craig T. Nelson και JoBeth Williams), του αδελφού Robbie (Oliver Robbins) και της αδελφής Dana (Dominique Dunne). Η οικογένεια αρχικά δεν δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην περίεργη συμπεριφορά της Carol Anne. Ωστόσο σύντομα, κάθε μέλος της γίνεται κοινωνός της υπερφυσικής δύναμης που κατοικεί μέσα στο ευτυχισμένο τους σπίτι.
Αυτό που κάνει το “Poltergeist” μια τόσο λαμπρή ταινία τρόμου είναι η ικανότητά του να προσδίδει σε καθημερινά, ακόμη και καθησυχαστικά αντικείμενα μια σκοτεινή φύση. Αυτό ισχύει για την δαιμονισμένη τηλεόραση, την οποία οι Freeling έχουν συνεχώς να παίζει στο παρασκήνιο, ένα βασικό στοιχείο ψυχαγωγίας και οικιακής άνεσης. Καθώς η ομώνυμη οντότητα συνεχίζει να επιβάλλει την παρουσία της, παιδικά παιχνίδια, όπως ένας χαρούμενος κλόουν, αρχίζουν επίσης να εκπέμπουν κακόβουλες προεκτάσεις.
Ολόκληρο το πρώτο μισό του “Poltergeist” αποδομεί τη ζεστασιά και τη θαλπωρή του σπιτιού των Freeling μέχρι που ούτε ένα αντικείμενο να μην απορρέει εφησυχασμό. Αυτό φτάνει στο αποκορύφωμά του όταν το φως της ντουλάπας στο δωμάτιο της Carol Anne και του Robbie, το οποίο τα δύο παιδιά χρησιμοποιούν για να απαλύνουν τον φόβο τους από το σκοτάδι, μεταμορφώνεται στον εχθρικό φωτισμό του poltergeist. Το φως απαγάγει την Carol Anne, τραβώντας την σε μια άλλη διάσταση. Από αυτό το σημείο και μετά, το σπίτι των Freeling μετατρέπεται σε ένα πραγματικό σπίτι του τρόμου.
Επίσης, οι Hooper και Spielberg κρατούν το ενδιαφέρον μας παρουσιάζοντας την καθημερινή ρουτίνα της οικογένειας τόσο στενά, προκειμένου να μας μοιάζει πραγματική.
Η δύναμη των χαρακτήρων και της οικογένειας Freeling
Αυτό βοηθάει την ταινία ώστε, όταν τα παράξενα γεγονότα ξεκινήσουν, οι αντιδράσεις τους να είναι αξιόπιστες, αφού και εμείς κάπως έτσι θα αντιδρούσαμε. Ο λόγος, όμως, δεν είναι μόνο αυτός, αλλά να οδηγηθούμε σε μία ταύτιση ώστε ο υπερβολικός τρόμος που θα μας παρουσιαστεί αργότερα να τον νιώσουμε ως πραγματικό λόγω των πρωταγωνιστών.
Το “Poltergeist” είναι μία από τις καλύτερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών, λόγω της δεξιοτεχνίας του να συνδυάζει τρομακτικές εικόνες με οικογενειακό μελόδραμα. Μετά την εξαφάνιση της Carol Anne, οι Freelings έρχονται σε επαφή με μια τριάδα ερευνητών παραφυσικών φαινομένων (μία από τις οποίες υποδύεται η εξαιρετική Beatrice Straight).
Στην πιο καθοριστική ίσως στιγμή της ταινίας, ο Steven λέει στους ερευνητές ότι δεν τον ενδιαφέρει να μάθει για το poltergeist ή την προέλευσή του – το μόνο που θέλει είναι να επιστρέψει η κόρη του στο σπίτι με ασφάλεια. Εδώ έρχεται και η καινοτομία του “Poltergeist”, ενώ πολλές άλλες ταινίες τρόμου αρέσκονται στο να λούζουν με αίμα τον θεατή, το έργο του Hooper παραμένει επικεντρωμένο στην οικογένεια. Δίνει έμφαση στην ένωση των χαρακτήρων και όχι στην καταστροφή ή τον ακρωτηριασμό τους.
.Ενισχύοντας περαιτέρω τη δραματική της ικανότητα, η ταινία αφιερώνει χρόνο για να αναπτύξει τις σχέσεις μεταξύ των βασικών πρωταγωνιστών της. Πολλές ταινίες τρόμου πάσχουν από αδύναμους χαρακτήρες και πολλές φορές κακή υποκριτική. Οι ηθοποιοί στο “Poltergeist” έχουν την ευκαιρία να παίξουν ο ένας με τον άλλον με ασυνήθιστα προσεγμένους διαλόγους. Για παράδειγμα, η Straight και η Williams αναπτύσσουν μια θαυμάσια σχέση στις λίγες σκηνές τους μαζί. Παρά το γεγονός ότι γνωρίζονται μόνο λίγες μέρες, οι δυο τους έχουν τόσο δυνατή σύνδεση που η σχέση τους εξελίσσεται από τυπική σε οικεία μέσα σε ελάχιστες στιγμές.
Τα ειδικά εφέ και η σκηνοθετική προσέγγιση
Αν και το καστ αποτελείται από σχετικά άγνωστους ηθοποιούς, δεν υστερεί διότι οι πραγματικοί σταρ είναι ο παραγωγός Steven Spielberg, ο σκηνοθέτης Tobe Hooper (“The Texas Chainsaw Massacre”) και η φήμη τους για τα ειδικά εφέ και τη ρεαλιστική βία. Τα ονόματά τους σε αυτή την ταινία τρόμου υποδηλώνουν ότι τα εφέ της θα είναι άψογα. Και δεν μας απογοητεύουν. Αυτή είναι η ταινία που ονειρευόταν να γίνει το “The Amityville Horror“.
Ξεκινά με τα ίδια συστατικά, μια ευτυχισμένη αμερικανική οικογένεια, που ζει σε ένα μεγάλο, άνετο σπίτι. Παρέχει παρόμοιες προειδοποιήσεις καταστροφής: αντικείμενα να κινούνται μόνα τους, ο καιρός διαφορετικός γύρω από το σπίτι απ’ ό,τι οπουδήποτε αλλού κ.λπ. Και τελειώνει με μια παρόμοια αποκάλυψη, όπου πνεύματα καταλαμβάνουν πλήρως το σπίτι και τρομοκρατούν την οικογένεια. Ακόμα και μερικά από τα ειδικά εφέ είναι αρκετά παρόμοια, όπως όταν μια λιπαρή γλίτσα αρχίζει να στάζει γύρω από τις άκρες μιας πόρτας.
Δεν τελειώνουν όμως εδώ τα θετικά του “Poltergeist”. Το κυριότερο του προτέρημα είναι ο ρυθμός του. Πολλές σύγχρονες ταινίες τρόμου δυσκολεύονται να ισορροπήσουν την αφήγησή τους. Κατακλύζουν το κοινό με μια πληθώρα αιματοχυσίας, απευαισθητοποιώντας το στην πορεία. Εδώ, ο τρόμος μοιράζεται και τα ενδιάμεσα διαστήματα δεν καλύπτονται από αχρείαστες υπερβολές, αλλά από ουσιαστική ανάπτυξη χαρακτήρων.
Η κληρονομιά, η "κατάρα" και η διαχρονική αξία του "Poltergeist"
Κατά κάποιο τρόπο, όμως, το “Poltergeist” έχει επισκιαστεί από την ίδια του την κληρονομιά. Αφού οι ηθοποιοί O‘Rourke και Dunne πέθαναν τόσο τραγικά νέοι, η ταινία και ολόκληρο το franchise της θεωρήθηκαν “καταραμένα”. Kάποιοι αποδίδουν την προέλευση της κατάρας στην απόφαση του συνεργείου να χρησιμοποιήσει πραγματικούς ανθρώπινους σκελετούς για την τελική κορύφωση της ταινίας. Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός, ωστόσο, δεν έκανε μεγάλη ζημιά στη φήμη του “Poltergeist”. Στην πραγματικότητα, πιθανότατα βελτίωσε τη θέση του ανάμεσα στους φανατικούς του τρόμου. Ακόμα και χωρίς την ενίσχυση της κατάρας, το “Poltergeist” παραμένει μια αποτελεσματική και μοναδική ταινία τρόμου. Με τις σημερινές ταινίες τρόμου να είναι τόσο απροκάλυπτες στις προσπάθειές τους να προκαλέσουν αηδία και τρόμο στο κοινό, είναι ενθαρρυντικό να βλέπεις ένα φιλμ να διερευνά τόσο αποτελεσματικά τους φόβους μας.
