Κανείς δεν θα κατηγορούσε τους Red Hot Chili Peppers αν αποφάσιζαν να επαναλάβουν τη συνταγή του “Californication”. Το 2002, όμως, πήραν μια διαφορετική κατεύθυνση. Το “By the Way” ακολούθησε μια διαφορετική πορεία από τον προκάτοχό του, επικεντρώθηκε στη μελωδία, τον πιο ήπιο ήχο και τις εσωτερικές ισορροπίες της μπάντας.
Ο ρόλος-κλειδί του John Frusciante στον νέο ήχο
Την περίοδο εκείνη, ο heavy ήχος που κυριαρχούσε στα charts κινιόταν ανάμεσα στο aggressiveness του nü-metal και την «αλητεία» του garage revival. Μέσα σε αυτό το γκάζι, η στροφή των RHCP προς μια πιο ήπια μουσική προσέγγιση θα μπορούσε, από εμπορική άποψη, να θεωρηθεί λάθος. Ο λόγος για αυτή τη διαφοροποίηση ακούει στο όνομα John Frusciante. Ο κιθαρίστας, που είχε επιστρέψει στην μπάντα την περίοδο του “Californication”, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ήχου του “By the Way”. Ο Frusciante άλλαξε εντελώς την κατεύθυνση του ήχου, δίνοντας έμφαση στη μελωδία, τα φωνητικά και τις πιο καθαρές κιθάρες, αφήνοντας στο περιθώριο τα έντονα ρυθμικά στοιχεία που χαρακτήριζαν παλαιότερες δουλειές της μπάντας.
Αυτή η νέα κατεύθυνση δεν άργησε να οδηγήσει στις πρώτες τριβές. Ο Flea, που για χρόνια θεωρούνταν βασικό στήριγμα της μπάντας, ένιωσε να μένει στο περιθώριο. Ο ρόλος του πήρε διαφορετική τροπή – έγινε λιγότερο εμφανής και δεν είχε το ίδιο βάρος μέσα στον νέο ήχο. Ο Flea παραδέχτηκε αργότερα ότι σκέφτηκε να φύγει δύο φορές: μία πριν από την περιοδεία και άλλη μία στη διάρκειά της. Η δημιουργική ανισορροπία τον έκανε να αμφισβητήσει τη θέση του σε ένα συγκρότημα που είχε χτίσει από την αρχή. Χρειάστηκε να μιλήσει ανοιχτά με τον Frusciante για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Ο ντράμερ Chad Smith, που πάντα λειτουργούσε πιο διακριτικά, προσαρμόστηκε χωρίς δυσκολία. Ο Kiedis, από την πλευρά του, ένιωσε πως η αλλαγή ταίριαζε με όσα περνούσε – είχε μόλις σταθεί ξανά στα πόδια του μετά από μια περίοδο εξάρτησης και είχε αφήσει πίσω του μια μακροχρόνια σχέση.
Το αποτέλεσμα ήταν ένας δίσκος που ακουγόταν διαφορετικός από οτιδήποτε είχε κυκλοφορήσει η μπάντα μέχρι τότε. Το χάος είχε απομακρυνθεί και τη θέση του είχε πάρει μια αίσθηση ηρεμίας. Τα κομμάτια ήταν αυστηρά ενορχηστρωμένα και ηχητικά δεμένα – ίσως υπερβολικά για τους παλιούς οπαδούς που προτιμούσαν απότομες αλλαγές και έντονους ρυθμούς. Για μια νέα γενιά ακροατών όμως, το “By the Way” λειτούργησε ως η πρώτη επαφή με τη μουσική των RHCP. Ήταν και το πρώτο τους άλμπουμ που ανέβηκε στο νούμερο ένα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεγαλώνοντας το κοινό τους σε χώρες όπου η μελωδία έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από το έντονο funk.
Το Chateau Marmont ως δημιουργικό καταφύγιο
Η διαδικασία δημιουργίας του άλμπουμ έγινε σε πολύ περιορισμένο κύκλο, μακριά από τα φώτα. Το μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσης πραγματοποιήθηκε σε μια απομονωμένη σουίτα του ξενοδοχείου Chateau Marmont. Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι με αφίσες από παλιές ταινίες νουάρ και οι ηχογραφήσεις είχαν ήρεμο χαρακτήρα και γίνονταν χωρίς πολλά πρόσωπα παρόντα. Ο Kiedis έγραψε στίχους βασισμένους σε όσα βίωνε εκείνη την περίοδο, ενώ ο Frusciante δούλεψε τις ενορχηστρώσεις με σχεδόν εμμονική προσήλωση στη δομή. Ηχογράφησαν 28 τραγούδια και κράτησαν τα 16, μερικά από τα οποία – όπως το “Dosed” – ήταν τόσο σύνθετα που ήταν σχεδόν αδύνατο να παιχτούν live. Έτσι, δημιουργήθηκε ένας από τους λίγους δίσκους των RHCP που τον άκουγες καλύτερα μόνος σου, παρά σε ένα γεμάτο στάδιο.
Τραγούδια όπως το “Can’t Stop” και το “The Zephyr Song” δείχνουν τη διπλή ταυτότητα του άλμπουμ. Το “Can’t Stop” κράτησε αρκετά στοιχεία από το funk, ώστε να ικανοποιήσει τους παλιούς οπαδούς, αλλά με πιο καθαρή παραγωγή. Το “The Zephyr Song“, αντίθετα, κινείται ξεκάθαρα προς την ονειρική αισθητική που ήθελε ο Frusciante, με όλη του τη δομή να βασίζεται στο συναίσθημα και όχι στον ρυθμό.
Το "By the Way" ως προάγγελος της αποχώρησης του Frusciante
Η μετατόπιση στον ήχο έφερε και πρακτικές συνέπειες. Το άλμπουμ άνοιξε την πόρτα σε νέο ακροατήριο, όμως άλλαξε και τον τρόπο που λειτουργούσε η μπάντα. Πολλά από τα κομμάτια δεν μπορούσαν να παιχτούν εύκολα ζωντανά. Το “Dosed”, για παράδειγμα, έμεινε εκτός συναυλιών για χρόνια, καθώς στηριζόταν σε τέσσερις κιθάρες. Οι RHCP χρειάστηκε να αποδεχτούν ότι αυτός ο δίσκος ήταν κατά βάση φτιαγμένος για στούντιο. Και μέσα στην ίδια τη μπάντα, το κλίμα δεν ήταν ιδανικό. Ο Frusciante ένιωθε δικαιωμένος – αρκετοί θεώρησαν ότι πρόκειται για την πιο εκφραστική δουλειά του με το συγκρότημα. Την ίδια στιγμή, όμως, δημιουργήθηκε ένας προβληματισμός: τι σημαίνει Red Hot Chili Peppers όταν υποχωρεί η ένταση που τους έκανε να ξεχωρίσουν;
Το “By the Way” παραμένει μια από τις πιο διχαστικές στιγμές στην πορεία των RHCP. Για κάποιους, είναι το άλμπουμ που άνοιξε την πόρτα σε μια μελωδική εκδοχή του συγκροτήματος. Για άλλους, είναι η στιγμή που χάθηκε ο αυθορμητισμός που χαρακτήριζε τα προηγούμενα χρόνια. Όπως κι αν το δει κανείς, πρόκειται για έναν πλήρη επαναπροσδιορισμό του τι μπορούσαν να είναι οι Red Hot Chili Peppers, μακριά από τη στάση που τους ανέδειξε τη δεκαετία του ’90. Θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ότι προανήγγειλε τη δεύτερη αποχώρηση του Frusciante το 2009. Ο δημιουργικός έλεγχος που άσκησε στο “By the Way” μπορεί να ήταν ικανοποιητικός εκείνη τη στιγμή, αλλά σηματοδότησε μια λεπτή καμπή όπου οι φιλοδοξίες του άρχισαν να φαίνονται ασυμβίβαστες με το μοντέλο συνεργασίας της μπάντας. Αυτή η απόκλιση δεν εμφανίστηκε πλήρως παρά μόνο χρόνια αργότερα, αλλά ξεκίνησε εδώ.
Artist: Sober On Tuxedos
Album: Good Intentions
Label: Heaven Music
Release Date: 11/12/2020
Genre: Nu Metal, Metalcore
Artist: Red Hot Chili Peppers
