Η επιστημονική φαντασία είναι ένας όρος που καλύπτει πολλά. Οι περισσότεροι σκεφτόμαστε franchises όπως το Star Wars ή το Star Trek, γεμάτα με φανταστικά τοπία και υπερβολικές τεχνολογίες. Αυτές οι ταινίες, όμως, ανήκουν στο υποείδος της διαστημικής όπερας. Η πιο ενδιαφέρουσα πλευρά της επιστημονικής φαντασίας, είναι αυτή που δίνει έμφαση στις επιστημονικές πραγματικότητες της εποχής, παρά στις φανταστικές αναφορές. Είναι εύκολο λοιπόν να βγεις από μια ταινία και να πεις «ποτέ δεν θα συμβεί αυτό». Ωστόσο, πολλές φορές οι προβλέψεις της επιστημονικής φαντασίας έγιναν επιστημονική πραγματικότητα.
Όταν μιλάμε για την ταινία του Stanley Kubrick, “2001: A Space Odyssey”, δεν είναι μόνο ένα πράγμα που η ταινία προέβλεψε σωστά, αλλά ολόκληρη η λίστα των προβλέψεων. Αρχικά, η ταινία προέβλεψε πώς θα φαίνονταν η Γη από το φεγγάρι, έναν χρόνο πριν την πραγματική αποστολή. Επίσης, η ζωή στον διαστημικό σταθμό και τα διαστημικά λεωφορεία ήταν εντυπωσιακά ακριβής. Οι αστροναύτες χρησιμοποίησαν flat screen τεχνολογίες και προσωπικά γυάλινα tablets για να παρακολουθούν τηλεόραση, κάτι που σήμερα είναι καθημερινότητα. Παράλληλα, η ιδέα της φωνητικής τεχνητής νοημοσύνης, όπως ο HAL 9000, είναι πιο κοντά από ποτέ με τα σύγχρονα προγράμματα όπως η Siri και η Alexa.
Η ταινία περιγράφει έναν υπερυπολογιστή που ελέγχει την ανθρωπότητα για να την σώσει από τον εαυτό της. Παρόλο που ο HAL 9000 ήταν το πιο διάσημο παράδειγμα A.I., ο Colossus είναι πιο κοντά στην τρέχουσα πραγματικότητα. Ο υπολογιστής συνδέεται με άλλους υπολογιστές, όπως η ρωσική Alpha 60, για να αναλάβει τον έλεγχο του κόσμου και να καθορίσει τις ζωές των ανθρώπων. Αυτή η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης μας φέρνει όλο και πιο κοντά στην πραγματικότητα της ταινίας.
Το “Blade Runner” είναι γεμάτο με προβλέψεις για το μέλλον, με κάποιες από αυτές να είναι εκπληκτικά ακριβείς. Από την τεχνητή νοημοσύνη και την εντεινόμενη επιτήρηση, μέχρι τις διαφημίσεις που κατακλύζουν την καθημερινότητά μας, η ταινία του Ridley Scott σκιαγραφεί έναν κόσμο που μοιάζει ολοένα και πιο κοντινός στον σύγχρονο. Η μελλοντική κοινωνία που απεικονίζει ο σκηνοθέτης είναι γεμάτη από τεχνολογικές εξελίξεις που μας φέρνουν αντιμέτωπους με την αυξανόμενη εξάρτησή μας από τις μηχανές και την ψηφιακή επιτήρηση.
Ωστόσο, μία από τις πιο εντυπωσιακές και ανησυχητικές προβλέψεις της ταινίας αφορά τον καιρό στην Καλιφόρνια, ο οποίος παρουσιάζεται πάντα βροχερός και σκοτεινός. Το 2019 του “Blade Runner”, που ο ίδιος ο Scott φαντάστηκε γεμάτο από διαρκή βροχή, δεν είναι τόσο μακριά από την πραγματικότητα του σήμερα. Παρά το γεγονός ότι η Καλιφόρνια είναι γνωστή για τον ήλιο της, τα τελευταία χρόνια η περιοχή αντιμετωπίζει συχνές βροχοπτώσεις και σφοδρές καταιγίδες, οι οποίες είναι σε αντίθεση με το ιστορικό κλίμα της.
Η ταινία με τον Arnold Schwarzenegger, “The Running Man”, περιγράφει έναν κόσμο όπου οι εκτελέσεις γίνονται δημόσιο θέαμα και οι άνθρωποι αναγκάζονται να αγωνίζονται για τη ζωή τους μπροστά σε ένα τηλεοπτικό κοινό. Αν και η πραγματικότητα που παρουσιάζει η ταινία δεν έχει γίνει ακόμα μέρος της καθημερινότητάς μας, η ιδέα της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου για διασκέδαση φαίνεται να γίνεται όλο και πιο οικεία. Σήμερα, πολλές τηλεοπτικές εκπομπές βασίζονται στην προσβολή και τις ταπεινώσεις των συμμετεχόντων, για να προσφέρουν ψυχαγωγία στο κοινό. Η διαφορά είναι ότι ενώ στη “Running Man” οι συμμετέχοντες αγωνίζονται για τη ζωή τους, οι σημερινές εκπομπές το κάνουν για χρήματα και φήμη, προκαλώντας τον θεατή να αναρωτηθεί για την ηθική αυτής της «διασκέδασης».
Η ταινία “Back to the Future Part II” προέβλεψε πολλά πράγματα για το 2015, όπως τα smart watches και το VR. Παρόλο που τα αυτοκίνητα δεν πετούν ακόμα, οι προβλέψεις της για τη χρήση της τεχνολογίας είναι εντυπωσιακά ακριβείς. Η ταινία παρουσίασε μια μελλοντική κοινωνία όπου η τεχνολογία επηρεάζει την καθημερινότητα σε όλα τα επίπεδα, κάτι που σήμερα φαίνεται σχεδόν φυσιολογικό. Επιπλέον, η ταινία έπιασε σωστά τη νοσταλγία για τη δεκαετία του 1980, καθώς πολλές από τις παλιές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές της εποχής έχουν επιστρέψει τα τελευταία χρόνια.
Η ταινία “The Truman Show” προβλέπει έναν κόσμο όπου η ζωή ενός ανθρώπου παρακολουθείται συνεχώς από μία κάμερα. Σήμερα, με την εξάπλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τις συνεχείς αναρτήσεις, η ζωή μας παρακολουθείται και μοιράζεται με τον κόσμο σε πραγματικό χρόνο. Ο τρόπος που οι άνθρωποι επιλέγουν να καταγράψουν κάθε στιγμή της καθημερινότητάς τους, είτε μέσω Instagram, Facebook ή TikTok, φέρνει μια νέα διάσταση στην ιδέα του παρατηρητή που ήταν κεντρικό στοιχείο στην ταινία. Οι άνθρωποι, όπως και ο Truman, μοιράζονται στιγμές της ζωής τους, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούν πλήρως, προσφέροντας έτσι ένα παράθυρο στη ζωή τους για όλους τους άλλους.
To “The Matrix” περιγράφει έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ζουν σε μια εικονική πραγματικότητα, χωρίς να γνωρίζουν την αλήθεια. Σήμερα, η ανάγκη για εμβάθυνση στους ψηφιακούς κόσμους είναι πιο έντονη από ποτέ. Είτε μέσω των social media είτε μέσω του gaming, η κοινωνία έχει αγκαλιάσει έναν τρόπο ζωής που μοιάζει όλο και περισσότερο με την ψηφιακή φυλακή του “Matrix”. Η συνεχής σύνδεση στο διαδίκτυο, οι ατελείωτες ώρες σε ψηφιακές πλατφόρμες και η εμβύθιση σε εικονικούς κόσμους μέσω VR είναι παραδείγματα του πώς ο κόσμος γύρω μας προσομοιάζει σε εκείνον του film.
Η ταινία του Steven Spielberg παρουσιάζει έναν κόσμο όπου η πρόληψη εγκλημάτων μέσω δεδομένων και προγνωστικών μοντέλων είναι καθημερινότητα. Σήμερα, η κοινωνία χρησιμοποιεί δεδομένα και αλγόριθμους για να προβλέψει την ανθρώπινη συμπεριφορά, αν και όχι τόσο ακλόνητα όπως στην ταινία. Ολόκληροι τομείς, όπως η διαφήμιση, βασίζονται όλο και περισσότερο σε ανάλυση δεδομένων για να εντοπίσουν τάσεις και να προβλέψουν μελλοντικές συμπεριφορές. Η παρακολούθηση μέσω διαδικτύου, οι στοχευμένες διαφημίσεις και η ανάλυση των προσωπικών δεδομένων είναι πλέον κομμάτι της καθημερινότητάς μας.
Η ταινία του Steven Soderbergh προέβλεψε μια πανδημία που εξαπλώνεται γρήγορα σε παγκόσμιο επίπεδο. Με την εμφάνιση της Covid-19, οι προβλέψεις για τη διαχείριση της πανδημίας, όπως η καραντίνα, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και η αγορά τροφίμων, έγιναν ακριβώς όπως τα παρουσίασε η ταινία. Οι σκηνές πανικού και συσσώρευσης αγαθών, όπως και η αγωνία των επιστημόνων για την ανακάλυψη του εμβολίου, αντικατόπτρισαν με ανατριχιαστική ακρίβεια τις καταστάσεις που βιώσαμε.
Videodrome (1983)
Το “Videodrome” του David Cronenberg προέβλεψε με ανατριχιαστική ακρίβεια την εξέλιξη του YouTube και των ψηφιακών πλατφορμών βίντεο. Σήμερα, περισσότερο από 500 ώρες βίντεο ανεβαίνουν κάθε λεπτό, δημιουργώντας μια ατελείωτη ροή περιεχομένου που ποικίλλει από την πιο αθώα ψυχαγωγία μέχρι τις πιο ακραίες και σκοτεινές εικόνες. Όπως η ταινία παρουσίασε έναν κόσμο όπου το περιεχόμενο επηρεάζει τις συνειδήσεις και τις σωματικές αντιδράσεις των θεατών, έτσι και οι σύγχρονες πλατφόρμες έχουν γίνει χώρος για εικόνες βίας και σωματικού τρόμου που συνήθως αποτυπώνονται σε βίντεο, σε επίπεδο που ούτε οι πιο σκοτεινές φαντασίες του Cronenberg δεν θα μπορούσαν να φανταστούν.
