Όταν ο Bruce Lee πέθανε το 1973, ήταν μόλις 32 ετών. Είχε γυρίσει λίγες ταινίες. Δεν είχε ακόμα καθιερωθεί στο Hollywood. Κι όμως, μισό αιώνα μετά, το όνομά του παραμένει ζωντανό σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Όχι μόνο ως σύμβολο των πολεμικών τεχνών, αλλά ως κάτι πολύ βαθύτερο: ένας άνθρωπος που έσπασε τα στερεότυπα, αντιστάθηκε στην απόρριψη, όρισε νέους όρους για τη φιγούρα του Ασιάτη άντρα στη Δύση και τελικά έγινε παγκόσμιο πολιτιστικό φαινόμενο.
Ένας Ασιάτης δεν είχε θέση στο κέντρο του πλάνου.
Ο Bruce Lee ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Το Χόλιγουντ δεν τον ήθελε. Ο ίδιος όμως δεν ζήτησε την έγκριση κανενός. Πίστεψε ότι το προσωπικό του όραμα για τις πολεμικές τέχνες, τη φιλοσοφία και τη σωματική έκφραση μπορούσε να σταθεί ως γλώσσα παγκόσμια. Το πίστεψε τόσο πολύ που αδιαφόρησε για τα εμπόδια. Και όταν το Χόλιγουντ του έκλεισε την πόρτα, αυτός στράφηκε στην Ασία και απογείωσε την καριέρα του από το Χονγκ Κονγκ, μόνο και μόνο για να τον ξαναζητήσει η Αμερική όταν ήταν ήδη αργά
Η πρώτη επαφή του Bruce Lee με τη δυτική τηλεόραση ήρθε μέσα από τη σειρά The Green Hornet το 1966. Υποδύθηκε τον Kato, τον πιστό οδηγό και σύντροφο του ήρωα. Αν και επρόκειτο για δευτερεύοντα ρόλο, η ταχύτητα και η εκρηκτικότητα του Lee καθήλωσε το κοινό. Ωστόσο, οι παραγωγοί αρνήθηκαν να του δώσουν πρωταγωνιστική θέση. Το μήνυμα ήταν σαφές: ένας Ασιάτης δεν είχε θέση στο κέντρο του πλάνου.
Όταν ο ίδιος πρότεινε το concept μιας τηλεοπτικής σειράς με έναν Σαολίν μοναχό που περιπλανιέται στην Άγρια Δύση, βρήκε μόνο τοίχους. Το “Kung Fu” τελικά έγινε πραγματικότητα, αλλά με πρωταγωνιστή τον λευκό David Carradine. Ο Lee δεν είχε απορριφθεί επειδή του έλειπε ταλέντο. Του έλειπε, κατά τους παραγωγούς, “η κατάλληλη εμφάνιση για το prime time κοινό”. Επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ, όπου και γύρισε τις ταινίες The Big Boss, Fist of Fury και Way of the Dragon. Ο αντίκτυπός τους ήταν άμεσος και παγκόσμιος. Ξαφνικά, η Δύση άρχισε να παρατηρεί. Το “kung fu craze” είχε ξεσπάσει και όλοι αναζητούσαν τον άνθρωπο που το πυροδότησε.
Το Χόλιγουντ της εποχής δεν μπορούσε να διαχειριστεί μια τέτοια ιδεολογική προσωπικότητα.
Πέρα από τη φυσική του δύναμη και την τεχνική ακρίβεια, ο Bruce Lee ξεχώριζε γιατί συνδύαζε σώμα και πνεύμα. Το Jeet Kune Do, η πολεμική φιλοσοφία που ανέπτυξε, δεν ήταν απλώς ένα ακόμη σύστημα τεχνικών. Ήταν ένα σύστημα αποδόμησης. Ενάντια στους αυστηρούς κώδικες, πρότεινε τη ρευστότητα, την αφαίρεση, την εξατομίκευση. Το σύνθημά του ήταν σαφές: “Absorb what is useful, discard what is not, add what is uniquely your own.”Δίδασκε συνείδηση.Ζητούσε ελευθερία. Στην πραγματικότητα, υπήρξε δάσκαλος όχι μόνο πολεμικών τεχνών, αλλά και πολιτισμικού αυτοκαθορισμού.Το Χόλιγουντ της εποχής δεν μπορούσε να διαχειριστεί μια τέτοια ιδεολογική προσωπικότητα.
Όταν ο Bruce Lee γύρισε το Enter the Dragon με τη Warner Bros., βρισκόταν πια σε θέση ισχύος. Είχε αποδείξει ότι μπορούσε να φέρει κέρδη, κοινό και φήμη χωρίς τη βοήθεια των αμερικανικών στούντιο. Η ταινία έμελλε να είναι το παγκόσμιο εισιτήριό του – και η τελευταία του. Πέθανε έναν μήνα πριν την κυκλοφορία της. Οι συνθήκες του θανάτου του παραμένουν ασαφείς και δημιουργούν ακόμα θεωρίες. Κάποιοι μιλούν για αλλεργική αντίδραση, άλλοι για εσωτερική αιμορραγία. Το μόνο βέβαιο είναι πως ο Lee δεν πρόλαβε να δει την απογείωση της εικόνας του.
Το έργο του Bruce Lee δεν τελείωσε με τον θάνατό του. Αντίθετα, πολλαπλασιάστηκε. Το Χόλιγουντ προσπάθησε να γεμίσει το κενό του με απομιμήσεις. Γεννήθηκε ένα ολόκληρο υπο-είδος, γνωστό ως “Bruceploitation”, με δεκάδες ηθοποιούς που προσπαθούσαν να του μοιάσουν. Κανείς δεν τα κατάφερε. Η λάμψη του δεν ήταν επιφανειακή. Δεν στηριζόταν μόνο στις κινήσεις ή στους μυς του. Η παρουσία του είχε πυρήνα. Είχε βάθος. Είχε ιστορία.
Η μεγάλη παρακαταθήκη του Bruce Lee δεν βρίσκεται στις ταινίες
Σήμερα, εκατοντάδες ντοκιμαντέρ, βιβλία, μαθήματα και αναλύσεις εξακολουθούν να εξερευνούν το έργο του. Και όχι μόνο στον χώρο του κινηματογράφου. Στον αθλητισμό, στη φιλοσοφία, στην εκπαίδευση, στις σπουδές πολιτισμού, ο Bruce Lee μελετάται ως case study για την επιρροή ενός ατόμου που δημιούργησε δική του γλώσσα. Αλλά η κληρονομιά του Bruce Lee θα δεχόταν ένα τελευταίο άσχημο παιχνίδι της μοίρας.
Το 1993, ο γιος του Bruce Lee, Brandon Lee, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας The Crow, από πυροβολισμό με ελαττωματικό όπλο. Ήταν 28 ετών. Η ζωή του κόπηκε τη στιγμή που έπαιρνε φόρα. Η σύμπτωση συγκλόνισε τον κόσμο. Δύο γενιές, δύο θάνατοι, και οι δύο στο απόγειο της δημιουργικότητάς τους. Πέρα από το σοκ, η τραγωδία λειτούργησε σαν ενίσχυση του μύθου. Ο Bruce Lee έγινε πια και σύμβολο απώλειας.
Η κόρη του, Shannon Lee, προσπαθεί εδώ και χρόνια να διασφαλίσει την ακεραιότητα του ονόματός του. Δημιούργησε το Bruce Lee Foundation και παρακολουθεί κάθε αναπαράσταση του πατέρα της. Από τη σκηνή του Once Upon a Time in Hollywood μέχρι τις αμέτρητες βιογραφίες, δεν διστάζει να αντιδράσει δημόσια όταν νιώθει ότι ο Bruce Lee αντιμετωπίζεται σαν καρικατούρα.
Η μεγάλη παρακαταθήκη του Bruce Lee δεν βρίσκεται στις ταινίες. Βρίσκεται στο πώς κατάφερε να διαβρώσει ένα σύστημα που του είχε κλείσει την πόρτα. Στο πώς ανάγκασε το Χόλιγουντ να τον πάρει στα σοβαρά. Στο ότι έκανε την Ανατολή να ακουστεί στη Δύση όχι ως εξωτισμός, αλλά ως ισότιμος λόγος. Η εικόνα του ταξίδεψε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, σε όλες τις ηλικίες, σε κάθε φυλή. Και εκεί έγκειται η δύναμή του: δεν εκπροσώπησε μόνο τους Ασιάτες. Εκπροσώπησε όλους όσους ένιωθαν αποκλεισμένοι, παρεξηγημένοι, ή ανώνυμοι.
Ο Bruce Lee δεν έγινε ήρωας επειδή πάλεψε καλά. Έγινε επειδή αρνήθηκε να είναι τίποτα λιγότερο από τον εαυτό του.
