Όταν ο John Lennon είχε ερωτηθεί το 1975 γιατί τόσοι ενήλικες αποκαλούσαν το rock and roll «μουσική του διαβόλου», είχε απαντήσει πως πάντα πίστευε ότι αυτό συμβαίνει επειδή προήλθε από τη μαύρη μουσική. Η απάντησή του τότε φανερώνει κάτι βαθύτερο: τη σύνδεση της μουσικής με την κοινωνία, την ιστορία και τη συλλογική εμπειρία.
Η σχέση ανάμεσα στη μουσική και τη σκέψη έχει απασχολήσει για αιώνες φιλοσόφους, μουσικολόγους και επιστήμονες. Ο Ted Gioia, στο βιβλίο του “Music: A Subversive History“, υποστηρίζει ότι η μουσική είναι ένας τρόπος κατανόησης του κόσμου. Οι άνθρωποι, όπως γράφει, δεν είναι μόνο φτιαγμένοι από λέξεις αλλά και από ήχους. Ο Gioia εξετάζει την εξέλιξη της μουσικής από τις πρώτες κοινωνίες μέχρι σήμερα, εξηγώντας πώς ο ρυθμός και η αφήγηση βοήθησαν στη διαμόρφωση της μνήμης, της γνώσης και της ταυτότητας του ανθρώπου.
Η μουσική, σύμφωνα με έρευνες στη νευρολογία και την ψυχολογία, λειτουργεί ως εργαλείο σκέψης και συναισθηματικής ισορροπίας. Η σύνδεσή της με τη φιλοσοφία έχει βαθιές ρίζες. Ο Spinoza πίστευε ότι η φαντασία μπορεί να βοηθήσει ή να αποδυναμώσει τη λογική, ανάλογα με το πώς συνδυάζεται με τις ιδέες του λόγου. Για τον Πλάτωνα και τον Πυθαγόρα, η μουσική ήταν μια μορφή αρμονίας που ένωνε το σώμα, τη σκέψη και την κοινότητα.

Ο Gioia σημειώνει ότι η δυτική σκέψη, από τον Πυθαγόρα και μετά, προσπάθησε να μετρήσει τον ήχο και να τον εντάξει σε μαθηματικά πλαίσια, χάνοντας έτσι μέρος της βιωματικής του δύναμης. Ωστόσο, η εμπειρία του ήχου παραμένει κάτι που δεν περιγράφεται πλήρως με λόγια. Οι ήχοι δεν χρειάζονται πάντα ονόματα για να μεταδώσουν συναίσθημα ή νόημα. Ο ήχος είναι μία από τις πρώτες αισθήσεις που αναπτύσσονται στον άνθρωπο, πριν ακόμη από την όραση. Το έμβρυο ακούει τον ρυθμό της καρδιάς της μητέρας του και αυτή η σχέση με τον ήχο συνεχίζεται σε όλη τη ζωή. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές παραδόσεις συνδέουν τη μουσική με τη δημιουργία του κόσμου.
Η μουσική έχει αποδειχθεί και θεραπευτική. Ο νευρολόγος Oliver Sacks έδειξε ότι τα τραγούδια μπορούν να επαναφέρουν μνήμες σε ασθενείς με άνοια, ενώ ο χειρουργός Bernie Siegel έβαζε μουσική στα χειρουργεία του για να μειώσει το άγχος των ασθενών. Η μουσική, όπως φαίνεται, αγγίζει περιοχές του εγκεφάλου που η λογική δεν φτάνει. Κατά την περίοδο της πανδημίας, έγινε ξεκάθαρο πόσο αναγκαίος είναι ο ήχος στην καθημερινή ζωή. Από τη μουσική και τις φωνές των ανθρώπων μέχρι τους ήχους της φύσης, η ακουστική εμπειρία λειτούργησε σαν τρόπος επαφής και παρηγοριάς. Ο φιλόσοφος Thomas Nail έχει υποστηρίξει ότι η ύπαρξη είναι μια αδιάκοπη ροή, και ίσως η μουσική να είναι η πιο άμεση έκφραση αυτής της ροής.
Η μουσική σχετίζεται και με την ελευθερία. Ο Gioia γράφει ότι κάθε τεχνολογική αλλαγή αλλάζει τον τρόπο που οι άνθρωποι τραγουδούν, όμως αν δεν υπάρξει παρέμβαση από την εξουσία, η μουσική πάντα ενισχύει την προσωπική αυτονομία. Τελικά, η μουσική είναι εμπειρία, επικοινωνία, μνήμη και ρυθμός. Όπως λέει ο Gioia, «η μουσική δεν συμβαίνει στο μυαλό μας, αλλά στον κόσμο γύρω μας. Και αυτή η μαγεία παραμένει, αρκεί να συνεχίσουμε να την ακούμε».
