Όταν οι Tool κυκλοφόρησαν το “10,000 Days” το 2006, οι οπαδοί ήδη περίμεναν πέντε χρόνια. Τόσος χρόνος είχε περάσει από το “Lateralus”, και άλλα πέντε χρόνια από το “Ænima”. Η αναμονή αυτή έμοιαζε να έχει εξελιχθεί σε τελετουργία. Για ένα συγκρότημα που η παρουσία του θυμίζει περισσότερο κρυπτογραφημένο μήνυμα από αποκρυφιστικό τάγμα, η αργή και προσεκτική πορεία ήταν αναμενόμενη. Είχε ενσωματωθεί οργανικά στη δική τους μυθολογία.
Ωστόσο, το “10,000 Days” δεν ακολούθησε απλώς την εσωστρεφή πορεία των Tool. Έφερε μια ηχητική και θεματική μετατόπιση, η οποία προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Ορισμένοι υποδέχτηκαν με ενδιαφέρον την ευαλωτότητα και τη φιλοδοξία του δίσκου. Άλλοι θεώρησαν πως η μπάντα απομακρύνθηκε υπερβολικά από την κρυπτική αποστασιοποίηση που χαρακτήριζε τις προηγούμενες κυκλοφορίες της.
Αυτή η στροφή ώθησε το κοινό να ασχοληθεί όχι μόνο με τους νοηματικούς γρίφους, αλλά και με το συναίσθημα. Μόνο αυτό το στοιχείο ήταν αρκετό για να προκαλέσει συζητήσεις που συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Το άλμπουμ φώτισε έναν πιο σύνθετο κόσμο: την προσωπική απώλεια, έναν εσωτερικό αγώνα για αλλαγή, και έναν δημιουργικό πειραματισμό που, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, παραμένει δύσκολο να αποκρυπτογραφηθεί πλήρως.
Η πιο διαδεδομένη ερμηνεία του τίτλου του άλμπουμ έχει βαθιά ανθρώπινη διάσταση. Η μητέρα του Maynard James Keenan, Judith Marie, υπέστη εγκεφαλικό ανεύρυσμα όταν εκείνος ήταν μόλις 11 ετών, το οποίο την άφησε παράλυτη. Έζησε με την αναπηρία της για 27 χρόνια. Περίπου 10.000 ημέρες. Υπάρχει και μια δεύτερη ερμηνεία, την οποία οι Tool δεν διέψευσαν ποτέ: η επιστροφή του Κρόνου. Ο πλανήτης χρειάζεται περίπου 29,5 χρόνια για να ολοκληρώσει την τροχιά του—10.759 ημέρες. Στην αστρολογία, αυτή η περίοδος θεωρείται στιγμή απολογισμού και αναγέννησης. Ο Keenan είχε εκφράσει τη γοητεία του προς αυτόν τον συμβολικό. «Είναι κάτι σαν την ιστορία του Ιωνά και την κοιλιά της φάλαινας», είχε πει. «Σε εκείνο το σημείο είτε βουλιάζεις είτε κολυμπάς».
Tool και προσωπική απώλεια διασταυρώνονται σε ένα 17λεπτο ρέκβιεμ, φτιαγμένο με πόνο, εμμονή και ηχητικό πειραματισμό
Και οι δύο ερμηνείεςαποτελούν τη διπλή ραχοκοκαλιά των πιο φιλόδοξων τραγουδιών του άλμπουμ: “Wings for Marie (Pt. 1)” και “10,000 Days (Wings Pt. 2)“. Πρόκειται για ένα 17λεπτο ρέκβιεμ που περιγράφει τον αγώνα του Keenan να συμβιώσει με την απώλεια και την ταυτότητα. Αργότερα παραδέχτηκε πως η συγγραφή αυτών των τραγουδιών τον εξουθένωσε. «Δεν θα το ξανακάνω ποτέ», είπε. «Απλώς με κατέβαλε —συναισθηματικά, ψυχικά, σωματικά. Και οι άνθρωποι το αντιμετώπισαν με επιπολαιότητα και απόρριψη».
Η διαδικασία ηχογράφησης των Tool υπήρξε πάντα μια μορφή εντατικής ενδοσκόπησης. Το “10,000 Days” δεν διέφερε. Η ολοκλήρωση του άλμπουμ πήρε πέντε μήνες. Αυτό που είχε σημασία, όμως, δεν ήταν η διάρκεια. Ήταν ο κατακερματισμός, η συνεχής επεξεργασία και η σύγκρουση προσωπικοτήτων. Η μπάντα εργάστηκε σε πολλά στούντιο, με τον ηχολήπτη Joe Barresi να καλείται να μετατρέψει το χάος σε δομή. Ο Barresi τροποποίησε μικρόφωνα, τοποθέτησε μικρόφωνα στις κεφαλές των snare drums για τις φωνητικές λήψεις και ηχογράφησε τα δάχτυλα του Justin Chancellor απευθείας, ώστε να αποτυπώσει τις πιο άμεσες υφές.
Ο κιθαρίστας Adam Jones παρομοίασε τη διαδικασία με τη ζωγραφική: προσθήκη, τρίψιμο, αλλαγή φωτισμού. Για το “Jambi”, επιδίωξε με επιμονή ένα σόλο Talk Box. Έτσι, τηλεφώνησε στον Joe Walsh των Eagles για να ζητήσει συμβουλές. Έλαβε ένα ηχητικό μήνυμα: «Adam Jones, αυτή είναι η νεράιδα του Talk Box. Τηλεφώνησέ μου». Ο Jones ακολούθησε τη συμβουλή του. Το αποτέλεσμα ήταν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σόλο του άλμπουμ.
Ο Danny Carey επαναστατεί με πολυρυθμίες, ενώ οι Tool εμπνέουν θεωρίες και μυστήριο με κάθε κομμάτι και εικόνα
Παράλληλα, ο Danny Carey μετέτρεψε τον ρυθμό σε εργαλείο πίεσης. Το drumming λειτουργούσε ως ηχητική επίθεση, σχεδιασμένη με συνδυασμό αναλογικής δεξιοτεχνίας και ψηφιακής τεχνογνωσίας. Χρησιμοποιώντας ειδικά διαμορφωμένα Mandala pads, τα οποία ενεργοποιούσαν samples και ηχητικές υφές, δημιούργησε πολυρυθμικά μοτίβα με σχεδόν ηλεκτρονική πολυπλοκότητα. Αυτή η διάταξη διεύρυνε το φάσμα του ήχου των Tool και προσέδωσε στις ζωντανές εμφανίσεις καθηλωτική δυναμική. Ο Carey αναπαρήγαγε αυτές τις πολύπλοκες ακολουθίες σε πραγματικό χρόνο, με ακρίβεια που θύμιζε μηχανή. Τα Mandala pads τον έκαναν να ακούγεται σαν οκτώ διαφορετικοί παίχτες. Στις πρόβες, ο Barresi πίστευε πως υπήρχαν κι άλλοι μουσικοί κρυμμένοι στον χώρο.
Από πλευράς tracklist, το “10,000 Days” είναι γοητευτικά ασυνεπές. Το “Vicarious” ξεκινά με προβληματισμό για τον εθισμό στα μέσα ενημέρωσης, οδηγώντας τον ακροατή σε έναν ηθικό λαβύρινθο. Το “The Pot” ασκεί κριτική στην υποκρισία, χρησιμοποιώντας σαρκασμό και φαλτσέτο. Tο “Rosetta Stoned” αφηγείται με πυρετώδη ρυθμό μια πιθανή εξωγήινη απαγωγή, που ίσως προέρχεται από πνευματική κατάρρευση, επηρεασμένη από ψυχοτρόπες ουσίες. Περιέχει 650 λέξεις με γρήγορα φωνητικά, τα οποία κινούνται ανάμεσα στον πανικό και την παραίσθηση.
Στη συνέχεια εμφανίζεται μια θεωρία των οπαδών: η «αγία τριάδα» των “Wings for Marie”, “10,000 Days” και “Viginti Tres”. Σύμφωνα με αυτήν, αν παίξεις ταυτόχρονα τα “Wings” και “Viginti Tres” με το “10,000 Days”, τα τρία κομμάτια συνδυάζονται σε ένα νέο τραγούδι. Το αποτέλεσμα είναι ανατριχιαστικά πειστικό. Τα riffs ευθυγραμμίζονται, τα φωνητικά εναλλάσσονται και ξεπροβάλλουν αρμονίες. Είναι αλήθεια; Οι Tool δεν έδωσαν ποτέ επιβεβαίωση, στοιχείο που ενισχύει τη μυστηριώδη διάσταση.
Η διαδραστική συσκευασία και η απροθυμία για εμπορική προσαρμογή καθιστούν το “10,000 Days” ένα πολυαισθητηριακό αριστούργημα
Ακόμα και το εξώφυλλο οδηγεί σε μια σκοτεινή διαδρομή αναζητήσεων. Η συνεργασία του Alex Grey με το συγκρότημα είχε φιλοσοφική διάσταση, όχι μόνο αισθητική. Οι εικαστικές του αποδόσεις μεταβαλλόμενων καταστάσεων και γεωμετρίας ταίριαζαν με τα στιχουργικά και μουσικά θέματα των Tool. Έτσι δημιουργήθηκε μια οπτική εμπειρία που οι οπαδοί αποκωδικοποιούσαν όπως τα τραγούδια.
Η διαδραστική, τρισδιάστατη συσκευασία λειτουργούσε ως πρόσκληση για συμμετοχή, μελέτη και εξερεύνηση. Με πολλούς τρόπους, η τέχνη του Grey έγινε πύλη στο σύμπαν των Tool και στοιχείο-κλειδί για τη διαχρονική επίδραση του “10,000 Days” ως πολυαισθητηριακού παζλ. Ο πίνακας Net of Being που κοσμεί το εξώφυλλο βασίζεται σε όραμα που σχετίζεται με DMT. Στο εσωτερικό της συσκευασίας υπήρχαν ενσωματωμένα γυαλιά 3D. Οι Tool δεν κυκλοφόρησαν απλώς ένα άλμπουμ. Δημιούργησαν έναν αρχαιολογικό τόπο.
Αυτό που καθιστά το “10,000 Days” ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι η στάση του απέναντι στη μαζική κατανάλωση. Ναι, έκανε ντεμπούτο στο Νο. 1 του Billboard 200 και έγινε πλατινένιο μέσα σε έναν μήνα. Ωστόσο, σε σχέση με τις κλασικές κυκλοφορίες του ροκ, απουσίαζε οποιοδήποτε ξεκάθαρο ραδιοφωνικό στοιχείο – αν και το “The Pot” είχε εντυπωσιακή πορεία. Τα 11 κομμάτια του περιλαμβάνουν ψυχεδελικά ιντερλούδια και τραγούδια που λειτουργούν σαν τελετουργίες, όχι ως συμβατικές συνθέσεις.
Οι Tool δεν γράφουν τραγούδια για playlists. Τα τραγούδια τους ξεπερνούν συχνά τα 10 λεπτά, χωρίς πρόθεση να προσαρμοστούν σε καταναλωτικά πρότυπα μικρής διάρκειας. Με αυτόν τον τρόπο, οι Tool δημιούργησαν έναν χώρο που αποκλείει τους περιστασιακούς ακροατές. Ωστόσο, αυτή η επιμονή συνέβαλε στη διατήρηση του μυστηρίου τους και ενίσχυσε τη σύνδεση με το κοινό που επιλέγει να τους ακολουθήσει με τους δικούς τους όρους. Γράφουν λαβύρινθους. Δεν επιδιώκουν τη σκηνική προβολή. Ο Maynard στέκεται στο πίσω μέρος της σκηνής, στη σκιά, σαν απρόθυμος σαμάνος. Οι Tool, σε πολλά επίπεδα, επαναδιαπραγματεύονται τη μορφή μιας μουσικής μπάντας.
Το “10,000 Days” εδραίωσε τους Tool ως σημείο αναφοράς στο progressive rock, προκαλώντας το κοινό να βουτήξει πιο βαθιά
Και όμως, εμπνέουν αφοσίωση. Το “10,000 Days” συνέβαλε στο να εδραιωθούν οι Tool ως σημείο αναφοράς για το progressive rock σε έναν something metal κόσμο. Συγκροτήματα όπως οι The Mars Volta, οι Opeth και πολλοί άλλοι ακολουθούν την τροχιά τους και τους αναφέρουν ως επιρροή. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιοι οι Tool δεν φαίνεται να συμμερίζονται την ιδέα ότι τους μιμούνται. «Δεν το ακούω αυτό», δήλωσε ξεκάθαρα ο Chancellor. «Τίποτα από αυτά δεν έχει την ίδια συναισθηματική απήχηση».
Σχεδόν 20 χρόνια μετά, το “10,000 Days” δεν έχει ακόμα ξεδιπλωθεί πλήρως. Ορισμένοι ακροατές θεωρούν το άλμπουμ ως το πιο ανθρώπινο της μπάντας. Άλλοι το βλέπουν ως το λιγότερο προσιτό. Υπάρχει όμως μια πτυχή στην οποία συμφωνούν και οι δύο πλευρές: πρόκειται για το άλμπουμ όπου οι Tool σταμάτησαν να καθοδηγούν την αποκρυπτογράφηση και προκάλεσαν το κοινό να βουτήξει βαθύτερα—ή να απομακρυνθεί. «Αυτό είναι το blues άλμπουμ μας», είχε πει με χιούμορ ο Keenan. Πιο θλιμμένο, πιο κυνικό, με λιγότερη πρόθεση να προσφέρει λύσεις. «Μπορείς να οδηγήσεις ένα άλογο στο νερό», πρόσθεσε, «αλλά δεν μπορείς να το κάνεις να πιει. Το έχω διαπιστώσει αυτό προσωπικά. Από ένα σημείο και μετά, είσαι μόνος σου».
Ίσως αυτό να είναι το “10,000 Days” στην πιο καθαρή του μορφή: μια μετάδοση από μια μπάντα που προσέφερε τον χάρτη χωρίς να αποκαλύψει το κλειδί. Το αν πρόκειται για μήνυμα, λαβύρινθο ή απλώς μουσική εξαρτάται αποκλειστικά από το πόσο βαθιά είσαι διατεθειμένος να χαθείς στην πορεία.
