Τι μπορεί άραγε να πει κάποιος που να μην έχει ειπωθεί για το “Princess Mononoke”, μια από τις διασημότερες ταινίες animation της Ιαπωνίας (ίσως η διασημότερη μαζί με το Akira, 1988); Σκηνοθετημένη από τον θρύλο του Ιαπωνικού animation Χαγιάο Μιγιαζάκι, είναι η ταινία που έκανε παγκοσμίως γνωστό και τον ίδιο αλλά και το Studio Ghibli (στο οποίο ήταν συνιδρυτής). Και οι δύο, μας έχουν χαρίσει και άλλα αριστουργήματα όπως: “My Neighbor Totoro” (1988), “Spirited Away” (2001), και το πρόσφατο “The Boy and the Heron” (2023).
Αφού καταφέρει να αποκρούσει την επίθεση ενός δαίμονα-γουρουνιού σε ένα φιλήσυχο χωριό, ο πρίγκιπας Ασιτάκα βρίσκει τον εαυτό του πληγωμένο. Η πληγή του δαίμονα είναι μια κατάρα η οποία, με το χρόνο, θα σκοτώσει τον νεαρό. Όπως μαθαίνει από την σοφή γυναίκα του χωριού, ο μόνος τρόπος να λύσει αυτή τη κατάρα είναι να ταξιδεύσει δυτικά. Ο Ασιτάκα καβαλάει λοιπόν αποφασισμένος τη πιστή του αντιλόπη Γιακούλ και ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι.
Το “Princess Mononoke” εξακολουθεί να είναι η αγαπημένη μου ταινία του Μιγιαζάγκι. Σε αυτό το πανέμορφο επικό παραμύθι, μας αφηγείται μια πιο σκληρή ιστορία, από αυτές που μας έχει συνηθίσει (με εξαίρεση ίσως το επίσης αγαπημένο Nausicaä of the Valley of the Wind, 1984). Αλλά αυτή η σκληρότητα είναι νομίζω ένα από τα βασικά φιλοσοφικά ζητήματα με τα οποία ασχολείται η ταινία. Μερικά από αυτά είναι η σκληρότητα του ανθρώπου προς τη φύση και της φύσης προς τον άνθρωπο. Και το κατά πόσο αυτή η σκληρότητα θα οδηγήσει σε μίσος, και το μίσος σε πόλεμο.
Το “Princess Mononoke” είναι μια επική ιστορία φαντασίας που δεν υπάρχει κάποιος πραγματικά κακός.
Η ιστορία μας διαδραματίζεται σε μια μυθική εκδοχή της μεσαιωνικής Ιαπωνίας της περιόδου Muromachi (1336 έως 1573). Όλος ο κόσμος είναι καλυμμένος με πυκνά δάση στα οποία κατοικούν ζώα-θεότητες/πνεύματα. Στο ταξίδι του για να λύσει την κατάρα ο Ασιτάκα θα ταξιδέψει στην Πόλη του Σιδήρου. Εκεί θα γνωρίσει τους φιλικούς της κατοίκους. Με την βοήθεια μεσαιωνικών πυρομαχικών από την Κίνα, η αρχηγός τους, λαίδη Εμπόσι, προσπαθεί να προστατεύσει την πόλη και τους συνανθρώπους της από την άγρια φύση των δασών.
Σε αυτά τα δάση θα γνωρίσει και την Σαν, η αλλιώς, Πριγκίπισσα Μονονόκε. Μονονόκε είναι πνεύματα της Ιαπωνικής μυθολογίας. Η Σαν είναι ένα κορίτσι του δάσους, μεγαλωμένη από τις θεότητες/πνεύματα των λύκων. Θα μάθει από αυτή για την καταστροφή και το θάνατο που προκαλούν οι άνθρωποι στο δάσος, στη προσπάθειά τους να επιβιώσουν.
Και αυτή είναι και η πραγματική γοητεία του “Princess Mononoke”, κατά την γνώμη μου. Είναι μια επική ιστορία φαντασίας που δεν υπάρχει κάποιος πραγματικά κακός. Και οι κάτοικοι της Πόλης του Σιδήρου και τα πνεύματα του δάσους έχουν καλή πρόθεση. Δείχνουν αγάπη και συμπαράσταση στους γύρω τους. Τον ρόλο του κακού παίρνει στην πραγματικότητα το ίδιο το μίσος.
Η σκληρότητα του ανθρώπου προς τη φύση, και της φύσης προς τον άνθρωπο, δημιουργεί μίσος. Το μίσος σε κάνει δυνατό, αλλά το μίσος σε κάνει και επιπόλαιο. Σε κάνει να παίρνεις τις πιο απάνθρωπες αποφάσεις, να εμπιστεύεσαι τους αντιπάλους σου, να θέλεις να επιβληθείς. Το μίσος είναι η κατάρα που πρέπει να λύσεις. Αλλιώς, το μίσος σε κάνει δαίμονα.
Ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου
Και αυτά τα φιλοσοφικά ζητήματα ο Μιγιαζάγκι δεν μας τα αναλύει απλά, αλλά μας κάνει να τα νιώσουμε. Τα βλέπουμε να κουνιούνται μπροστά μας. Νιώθεις ότι τα δέντρα σε τυλίγουν, ότι μπορείς να μυρίσεις το μπαρούτι στη Πόλη του Σιδήρου. Μας χαρίζει μια εναλλαγή των μαγευτικών εικόνων του μεγαλείου της φύσης, και σκληρών αιματηρών συγκρούσεων. Εικόνες από παιδικό παραμύθι με μαγεμένα δάση σε αντιπαράθεση με βίαιες μάχες σαν από ταινία του Κουροσάβα.
Και όλα αυτά με το ασυναγώνιστο animation, ζωγραφισμένο στο χέρι, που μας έχει συνηθίσει ο σκηνοθέτης και το Studio Ghibli. Είναι ένα αριστούργημα του παγκόσμιου κινηματογράφου, ανεξαρτήτως είδους η φόρμας.
Το “Princess Mononoke” θα προβληθεί, μεσάνυχτα Σαββάτου προς Κυριακής, στα πλαίσια του Midnight Express σε συνεργασία με την Ιαπωνική Πρεσβεία, στο Cinobo Πατησίων, σε μια βραδιά με ελεύθερο cosplay. Προλογίζει ο δικός μας Φοίβος Κρομμύδας!
