A Perfect Circle: Mer De Noms | Το ντεμπούτο που δεν έμοιαζε με ντεμπούτο
Όταν οι A Perfect Circle κυκλοφόρησαν το “Mer De Noms” στις 23 Μαΐου του 2000, έδειξαν από την αρχή ότι ο όρος “side-project” δεν σήμαινε πια κάτι προσωρινό ή πρόχειρο. Με μέλη από συγκροτήματα όπως οι Tool, Failure και Pixies, το άλμπουμ δενθα ήταν ένα απλό διάλειμμα από τις άλλες μπάντες. Αντιθέτως, θα αποτελούσε ένα συνειδητό ρίσκο και μια κομβική στιγμή για τη ροκ μουσική στην αυγή της νέας χιλιετίας. Παρόλο που οι περισσότεροι σύνδεσαν το όνομα του συγκροτήματος με τον Maynard James Keenan και τους Tool, η βασική δημιουργική δύναμη πίσω από τον δίσκο ήταν ο Billy Howerdel — ένας πρώην τεχνικός κιθάρας που εξελίχθηκε σε απρόβλεπτο αλλά αποφασιστικό αρχιτέκτονα ενός από τα πιο επιδραστικά ντεμπούτα στον χώρο του alternative ήχου.
Η αρχή ενός απρόσμενου οράματος
Πριν καν το όνομα “A Perfect Circle” γραφτεί κάπου, ο Howerdel συνεργαζόταν με καλλιτέχνες όπως οι Nine Inch Nails και οι Smashing Pumpkins. Αυτές οι εμπειρίες τον βοήθησαν να κατανοήσει βαθύτερα τη στρωματοποίηση των ήχων, τη ροή των σημάτων και τη δυναμική μιας ζωντανής εμφάνισης. Παρατηρώντας τον Trent Reznor να ελέγχει τον ήχο και το ρυθμό, απέκτησε πρακτική εμπειρία στο πώς η ατμόσφαιρα επηρεάζει την ένταση μιας ερμηνείας. Οι τεχνικές που έμαθε αποτυπώθηκαν άμεσα στην παραγωγή του “Mer De Noms”. Εκεί, κάθε όργανο μπήκε στο τελικό μίγμα με προσοχή και ακρίβεια. Ο ήχος του στηρίχθηκε σε προσεκτικές ισορροπίες, αποφεύγοντας κάθε είδους υπερβολές.
Η συνεργασία με τον Keenan ξεκίνησε όταν ο Howerdel μετακόμισε στο Βόρειο Hollywood. Τότε, τα κομμάτια άρχισαν να ξεφεύγουν από τη μορφή των demo. Αν και αρχικά ο Howerdel είχε στο μυαλό του μια γυναίκα για τη φωνή του project, ο Keenan του πρότεινε να τραγουδήσει ο ίδιος. Αυτή η πρόταση άλλαξε την πορεία των πραγμάτων. Η σχέση τους κινήθηκε γύρω από την καλλιτεχνική συνεργασία, χωρίς στοιχεία προσωπικής οικειότητας ή θαυμασμού.
Οι πρώτες συναυλίες της μπάντας το 1999 δεν έδειχναν ξεκάθαρα τι θα ακολουθούσε. Συμμετείχαν στο Coachella και σε άλλα φεστιβάλ, προκαλώντας κυρίως περιέργεια και συγκρατημένο ενδιαφέρον. Κάποιοι θεατές τους θεώρησαν ακόμη ένα τυπικό supergroup. Άλλοι, όμως, ξεχώρισαν την τεχνική τους αρτιότητα και την έντονη παρουσία του Keenan. Σε αυτές τις πρώτες σκηνικές στιγμές, κομμάτια όπως το “Judith” άρχισαν να αποσπούν έντονες αντιδράσεις. Ο κόσμος έδειξε να συνδέεται με τη μουσική τους σε βαθύτερο επίπεδο. Οι κριτικοί άρχισαν να τους παρακολουθούν πιο στενά. Παράλληλα, οι δισκογραφικές εταιρείες αύξησαν το ενδιαφέρον τους.
Αυτές οι πρώτες ενδείξεις αποτέλεσαν σημείο τομής. Μέσα σε λίγους μήνες, οι A Perfect Circle πέρασαν από πειραματικό project σε μια σοβαρή και υπολογίσιμη μπάντα. Η αρχική τους εμφάνιση στο Coachella είχε περάσει σχεδόν απαρατήρητη. Παρ’ όλα αυτά, η ανταπόκριση στις ζωντανές τους εμφανίσεις ήταν τόσο θετική, ώστε σύντομα αποφασίστηκε η ηχογράφηση ενός ολοκληρωμένου άλμπουμ — και μάλιστα χωρίς καθυστερήσεις.
Έλεγχος, ακρίβεια και στούντιο χωρίς περιθώρια
Το “Mer De Noms” δεν δημιουργήθηκε μέσα από μια τυπική ομαδική διαδικασία. Ο Howerdel ηχογράφησε ο ίδιος τα περισσότερα όργανα, ενώ στη συνέχεια προστέθηκαν οι Josh Freese, Paz Lenchantin και Troy Van Leeuwen για να ενισχύσουν τον ήχο. Αν και όλοι είχαν δυνατό βιογραφικό, η διαδικασία δεν θύμιζε αυτοσχεδιαστικό jam. Ο Howerdel κράτησε πλήρως τον έλεγχο του υλικού. Πριν καλέσει τους υπόλοιπους, είχε ήδη προχωρήσει στην ενορχήστρωση και την προ-ηχογράφηση των βασικών στρωμάτων. Οι ηχογραφήσεις γίνονταν κατά τμήματα. Κάθε μουσικός συμμετείχε ξεχωριστά, προσθέτοντας λεπτομέρειες ή εκτελώντας overdubs σύμφωνα με τις οδηγίες του Howerdel.
Αυτή η προσέγγιση διατήρησε τον ήχο ενιαίο και συνεπή. Το κάθε στοιχείο μπήκε στη θέση του με ακρίβεια, ενισχύοντας τον ρυθμό και το ηχητικό στίγμα του άλμπουμ. Η επιλογή αυτής της μεθόδου έδωσε στον δίσκο συνοχή και ισορροπία. Ο Freese αντικατέστησε τον Tim Alexander μετά την ηχογράφηση του πρώτου κομματιού. Με την είσοδό του, η δομή των συνθέσεων απέκτησε πιο σταθερή ρυθμική βάση. Η συμβολή του βοήθησε τον Howerdel να χτίσει τις ενορχηστρώσεις του με ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια.
Αν και το τελικό αποτέλεσμα ακούγεται οριακά αψεγάδιαστο, οι ηχογραφήσεις έγιναν με πίεση και ταχύτητα. Η μπάντα βρισκόταν υπό χρονικό περιορισμό και η δισκογραφική εταιρεία απαιτούσε άμεσο αποτέλεσμα. Δεν υπήρχε περιθώριο για σταδιακή ανάπτυξη ή διακριτική πορεία. Η Virgin Records ήθελε μια επιτυχία άμεσα. Και το κατάφερε. Το “Mer De Noms” έκανε ντεμπούτο στο νούμερο 4 του Billboard, πουλώντας 188.000 αντίτυπα μέσα στην πρώτη εβδομάδα. Εκείνη την εποχή, ήταν το υψηλότερη ντεμπούτο για ροκ μπάντα.
Οι συγκρίσεις με τους Tool ήταν αναμενόμενες, όμως συχνά δεν αποτύγχαναν να αποδώσουν την ουσία. Όμως, οι A Perfect Circle είχαν ξεχωριστή στόχευση και χαρακτήρα, μακριά από την αισθητική των Tool Οι συνθέσεις των Tool βασίζονταν σε περίπλοκες δομές και νοηματικά βάθη. Αντίθετα, οι A Perfect Circle προτίμησαν πιο συναισθηματικές, μελωδικές και λιτές φόρμες. Το “Mer De Noms” περιλαμβάνει 12 κομμάτια με ξεκάθαρη δομή.
Η φωνή του Keenan ακουγόταν πιο άμεσα από κάθε προηγούμενη δουλειά του. Στο “Judith” η ερμηνεία του είχε ένταση, όμως η οργή πήγαζε από προσωπική σύγκρουση. Δεν προερχόταν από αφηρημένες ιδέες. Σε άλλα σημεία, χρησιμοποίησε φράσεις συγκρατημένες και ξεκάθαρες. Οι στίχοι παρέμεναν συχνά ανοιχτοί σε ερμηνείες. Οι τίτλοι των τραγουδιών, οι περισσότεροι βασισμένοι σε κύρια ονόματα, ενίσχυαν την αμφισημία. Έτσι, το “Mer De Noms” απομακρύνθηκε αισθητά από τις πιο φιλοσοφικές προσεγγίσεις των Tool.
Η στιγμή που το project απέκτησε πρόσωπο
Το “Judith” κυκλοφόρησε ως πρώτο single, έπειτα από πρόταση του Rob Halford των Judas Priest. Ξεχώριζε σε ένα κατά τα άλλα ισορροπημένο άλμπουμ. Η επιτυχία του δεν ήρθε τυχαία. Ο Halford, όπως λέγεται, έπεισε τη μπάντα να το επιλέξει αντί του “3 Libras”. Ήταν σίγουρος ότι θα γινόταν ραδιοφωνική επιτυχία. Και επιβεβαιώθηκε. Το κομμάτι κυριάρχησε στα ροκ ραδιόφωνα. Ταυτόχρονα, το video clip που σκηνοθέτησε ο David Fincher ενίσχυσε τη δυναμική του. Το οπτικό ύφος τόνισε την αισθητική του συγκροτήματος: λιτή, σκληρή και με έμφαση στην ίδια την ερμηνεία.
Άλλα κομμάτια, όπως τα “3 Libras” και “The Hollow”, έφεραν την απαραίτητη αντίθεση. Αντί να στηρίζονται σε υπερβολική παραγωγή, βασίστηκαν στη δομή και στη δυναμική τους. Έτσι, μετέφεραν αποτελεσματικά το συναισθηματικό τους βάρος. Το “3 Libras”, πιο συγκεκριμένα, έδειξε την αυτοπεποίθηση της μπάντας στη μελωδική σύνθεση. Παράλληλα, διατήρησε τις πιο βαριές υφές που χαρακτήριζαν τον συνολικό ήχο τους.
Αυτό που ξεχωρίζει στο “Mer De Noms” ακόμα και σήμερα είναι η απλότητά του. Ο Howerdel, ως παραγωγός, διαμόρφωσε κάθε στοιχείο ώστε να υπηρετεί τη συνολική σύνθεση. Δεν αναζητούσε εντυπωσιασμούς με σόλο κιθάρες ή περίπλοκα τύμπανα. Κάθε όργανο λειτουργούσε ως μέρος ενός ενιαίου οργανισμού. Το αποτέλεσμα ήταν ένα άλμπουμ που απέφυγε τη φλυαρία και έφτασε σε βάθος μέσω ισορροπίας. Το “Orestes” είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Με μινιμαλιστική δομή και καθηλωτική φωνητική ερμηνεία, το κομμάτι στηρίζεται στη χροιά και τον ρυθμό για να μεταδώσει έντονο συναίσθημα.
Η προώθηση του άλμπουμ έγινε χωρίς υπερβολές. Εκείνη την περίοδο, συγκροτήματα όπως οι Limp Bizkit και οι Korn βασίζονταν σε φανταχτερά σόου και δυναμικό branding. Οι A Perfect Circle κινήθηκαν πιο ήσυχα. Επένδυσαν στις συναυλίες, στα απλά μουσικά βίντεο και στην προσωπική διάδοση. Δεν είχαν ανάγκη από τεχνάσματα ή εντυπωσιακές εικόνες. Τα τραγούδια τους έφταναν στο κοινό χωρίς ενδιάμεσους. Έτσι, ως το τέλος του 2000, το όνομά τους είχε ακουστεί παντού. Οι περιοδείες με τους Nine Inch Nails και τους Smashing Pumpkins έδειξαν τι μπορεί να κάνει η μπάντα σε πραγματικό χρόνο. Το κοινό δεν ανταποκρίθηκε επειδή στο μικρόφωνο ήταν ο Keenan. Η σκηνική παρουσία και η τεχνική αρτιότητα τους κέρδισαν. Οι συναυλίες ανέδειξαν τη δύναμη των κομματιών έξω από το στούντιο. Η πολυπλοκότητα του “Mer De Noms” πέρασε στη σκηνή χωρίς να χαθεί τίποτα.
Κληρονομιά χωρίς υπερβολή
Μετά την επιτυχία του, το “Mer De Noms” δημιούργησε προσδοκίες που δύσκολα κάλυψαν οι επόμενοι δίσκοι της μπάντας. Άλμπουμ όπως το “Thirteenth Step” είχαν πιο εκλεπτυσμένες ενορχηστρώσεις και καλύτερη μίξη. Επίσης, εστίασαν περισσότερο στην ατμόσφαιρα και την ηχητική λεπτομέρεια. Όμως, η άμεση και καθαρή προσέγγιση του ντεμπούτου δεν επανήλθε. Το “Mer De Noms” στηρίχθηκε στη λιτότητα και την ένταση, στοιχεία που αραίωσαν στις επόμενες δουλειές. Σταδιακά, η μπάντα προτίμησε πιο αφηρημένες αφηγήσεις και σύνθετα ηχοτοπία. Παρ’ όλα αυτά, η ισορροπία που πέτυχε ανάμεσα στο προσωπικό ύφος και την ευρύτερη αποδοχή, έγινε οδηγός για πολλά σχήματα που αναδύθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Αυτό που τελικά καθιστά το “Mer De Noms” σημαντικό δεν είναι η δημοφιλία του, αλλά η επιρροή του σε έναν νέο τρόπο σκέψης γύρω από την εναλλακτική ροκ. Πολλά συγκροτήματα που ακολούθησαν, όπως οι Chevelle και οι Karnivool, υιοθέτησαν την προσήλωση στην ακρίβεια, την πυκνότητα και την οργανική συνύπαρξη δυναμικής και μελωδίας. Έδειξε ότι ένας δίσκος μπορεί να είναι ταυτόχρονα σφιχτά ενορχηστρωμένος, καλλιτεχνικά απαιτητικός και catchy. Αυτή η αντίληψη έγινε οδηγός για πολλά projects της δεκαετίας του 2000 που ήθελαν να ξεφύγουν από το nu-metal και να βρουν νέα εκφραστικά εργαλεία μέσα από τον έλεγχο και την ισορροπία.
Για μια μπάντα που ξεκίνησε ως ένα “what if”, το πρώτο άλμπουμ των A Perfect Circle έδωσε περισσότερες απαντήσεις απ’ όσες περίμενε κανείς. Το “Mer De Noms” υλοποίησε με ακρίβεια ένα συγκεκριμένο καλλιτεχνικό όραμα, χωρίς παρεκκλίσεις και θόρυβο γύρω του. Τόσα χρόνια μετά, εξακολουθεί να μοιάζει με άλμπουμ που εμφανίστηκε τη σωστή στιγμή, από ανθρώπους με σαφή στόχο. Δεν επιδίωξαν εντυπωσιασμό· επικεντρώθηκαν στο να ολοκληρώσουν αυτό που είχαν στο μυαλό τους με καθαρότητα και συνοχή. Και το πέτυχαν!
