Ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι δε με λες και Nirvana superfan. Μετά θυμήθηκα ότι έχω περάσει εφηβεία στα ‘90s και ξέρω απ’ έξω το 80% των κομματιών τους. Θα επιμείνω όμως και θα συμπληρώσω ότι, ανεξαρτήτως της αγάπης ή μη που τρέφω για τους Nirvana, το In Utero είναι ένας από τους πρώτους δίσκους που αγάπησα στη ζωή μου.
Μάλιστα, όχι μόνο θυμάμαι το πρώτο κομμάτι που άκουσα από τον δίσκο αλλά και τι αρκιβώς έκανα. Πρέπει να ήμουν πρώτη γυμνασίου, όταν σε μία κασέτα άκουσα για πρώτη φορά το “Tourette’s” την ώρα που διάβαζα το Hobbit.
Ξέρω, λίγο άκυρος συνδυασμός, αλλά τι να έκανα, αφού τότε οι κασέτες «ΕΠΙΛΟΓΕΣ» ήταν ό,τι κοντινότερο είχαμε σε «αλγόριθμο». Μισό να σας περιγράψω λίγο καλύτερα το χαοτικό της φάσης.
Στην ίδια κασέτα υπήρχε το “Lionheart” των Grave Digger και το Imaginations from the Other Side. Όχι, ο συνομήλικος Θοδωρής που μου την είχε γράψει δεν έπαιρνε ναρκωτικά. Απλά είχε βάλει 12 αγαπημένα του κομμάτια από τα διαθέσιμα CD του.
Μετά την ολίγον μεγάλη εισαγωγή, ας δούμε λίγο πιο προσεκτικά το album. Το “In Utero” αποτελεί – αυτό που τότε δεν ξέραμε – το κύκνειο δισκογραφικό άσμα των Nirvana.
Σε μία ίσως τραγική ειρωνεία, ο Kurt Cobain γυρίζει την πλάτη του στη βιομηχανία και βγάζει έναν δίσκο πιο σκληρό απ’ ό,τι μας είχε συνηθίσει. Ειλικρινά δεν μπορώ να θυμηθώ άλλον καλλιτέχνη στο απόγειο να γράφει στα τέτοια του, τόσο εμφατικά, όλη τη μουσική βιομηχανία και τα παρακλάδια της. Μάλιστα, χωρίς να αποτελεί μομφή, εκείνη την εποχή οι Nirvana δεν ήταν απλά mainstream, ήταν το talk of the town σχεδόν για κάθε πόλη του πλανήτη.
Έχει μία σημασία να σταθούμε λίγο περισσότερο στην εποχή, την αυγή των ‘90s. Τότε δηλαδή που η θέση νούμερο 1 των charts ήταν – σχεδόν μόνιμα – κατειλημμένη από τον Michael Jackson. Εκεί, σε αυτό πλαίσιο, μία τριάδα από το Seattle – το οποίο είχε όμαδα και στο ΝΒΑ και τον Shawn Kemp – κατάφερε να τον εκθρονίσει.
Με αυτό το φόντο, με αυτήν την ορμή, οι Nirvana μπήκαν ξανά στο studio για να κυκλοφορήσουν νέο album. Εδώ να συμπληρώσουμε, ότι μέσα σε όλα αυτά, οι τύποι ηγούνται της grunge, ενός είδους που έχει παρασύρει τότε τα πάντα στο διάβα της. Το ερώτημα λοιπόν, ήταν αν οι Nirvana μπορούσαν να διατηρήσουν το momentum και να κυκλοφορήσουν κάτι εξίσου αξιόλογο με το Nevermind.
Υπάρχουν πολλές απαντήσεις οι οποίες εξαρτώνται από τη χρονική περίοδο που δίνεται και σίγουρα το γούστο του καθενός. Η δίκη μου άποψη που εκ πρώτης όψεως ακούγεται διπλωματική, βρίσκεται κάπου στη μέση.
Την εμπορική επιτυχία του Nevermind, καθώς και το impact, θεωρώ ότι ήταν αδύνατο να το επαναλάβουν. Ωστόσο, έπρεπε να δείξουν αν ήταν one-album-wonder ή κάτι παραπάνω. Αφαιρώ το Bleach από την κουβέντα (εγώ το θεωρώ αρκετά καλό, ειδικά για ντεμπούτο) και μπορώ να πω ότι απέδειξαν πολλά παραπάνω από αυτά που «έπρεπε».
Το “In Utero” είναι το πιο ζοφερό album των Nirvana και σίγουρα πιο σκληρό από το Nevermind. Μάλιστα, η τραχύτητά του θυμίζει έντονα το Bleach, εξ ου και ο τίτλος, με το θυμωμένο του ύφος να είναι ο μόνος συνδετικός κρίκος με το Nevermind.
Επίσης, ακούγοντας ξανά το δίσκο χρόνια αργότερα και έχοντας περισσότερες γνώσεις σχετικά με τον Kurt Cobain και τη μουσική του λογική, ίσως είναι και ο πιο Nirvana δίσκος από τους τρεις. «Εκμεταλλευόμενοι» τη φήμη και το μουσικό τους ανάστημα, παίζουν ακριβώς που θέλουν και μάλιστα με τους όρους τους. Επιπροσθέτως, δεν αρκούνται σε αυτό, βάζουν και τα πάντα γύρω τους να ακολουθήσουν.
Ήταν τέτοια η επιθυμία του Cobain για κάτι διαφορετικό που για να το πετύχει χρειάστηκε να αλλάξει παραγωγό και να απευθυνθεί στον Albini. Ο Kurt τον επέλεξε επειδή είχε κάνει την παραγωγή σε δύο από τους αγαπημένους του δίσκους, το Surfer Rosa (1988) των Pixies και το Pod (1990) των Breeders.
Ο Cobain ήθελε να χρησιμοποιήσει την τεχνική του Albini να αποτυπώνει τη φυσική ατμόσφαιρα ενός δίσκου, μέσω της τοποθέτησης πολλών μικροφώνων στο δωμάτιο ηχογράφησης.
Μπορούμε να επεκταθούμε και άλλο στο “In Utero”, όμως, δε βρίσκω κάποιο νόημα να κάνω «δισκοκριτική» σε ένα album του 1993. Είναι εκεί έξω τόσα χρόνια, διαθέσιμο για οποιονδήποτε να το ακούσει και να σχηματίσει την άποψη του. Αυτό που θεωρώ ότι έχει νόημα να κρατήσουμε είναι η μουσική των Nirvana ως αποτύπωμα της σύντομης ζωής του Kurt Cobain.
Εκείνου του ξανθομάλλη αριστερόχειρα, που μέσα σε σε μία πενταετία κατάφερε να κάνει άνω-κάτω τη μουσική βιομηχανία και να την αναγκάσει να παίξει με τους όρους του. Το ενδιαφέρον – σε καφενειακό επίπεδο – θα ήταν να συζητάμε με τις ώρες που θα το πήγαιναν μετά οι Nirvana. Κανείς μας δε θα μπορούσε να απαντήσει με ακρίβεια, ωστόσο ελάχιστες μπάντες με τόσο σύντομη ζωή μας έχουν δώσει τόσους λόγους να τις μνημονεύουμε.
