Το 2008, το Hollywood δεν είχε καμία ιδέα για το τι επρόκειτο να συμβεί. Ο Christopher Nolan, ένας σκηνοθέτης με εμμονή στη δομή και τη συμμετρία, αποφάσισε να πάρει τον πιο διάσημο ήρωα της DC και να τον μετατρέψει σε πυρήνα φιλοσοφικής και ηθικής σύγκρουσης. Το “The Dark Knight” αποτελεί το σημείο όπου ο κινηματογραφικός υπερήρωας σταμάτησε να είναι καρικατούρα και άρχισε να μοιάζει επικίνδυνα με πραγματικό πρόσωπο. Το ίδιο και ο εχθρός του.
Ο σκηνοθέτης δεν ήθελε να πείσει ότι ο Batman είναι ένας θεός.
Αυτό που έμεινε, 16 χρόνια μετά, δεν είναι απλώς οι σκηνές δράσης, οι ατάκες ή τα meme με τον Joker. Είναι η αίσθηση ότι κάτι σκοτεινό και ενήλικο μπήκε για τα καλά στο mainstream και το άλλαξε για πάντα. Ένα από τα πρώτα ρήγματα που δημιούργησε ο Nolan στο genre ήταν η επιλογή να παρουσιάσει μια Gotham που δεν μοιάζει με φανταστικό παραμύθι. Η πόλη του “Dark Knight” είναι πρακτικά το Σικάγο.
Όχι με CGI, όχι με φίλτρα, όχι με comic-book αισθητική. Μια πόλη κανονική, με γραφεία, δρόμους, πεζοδρόμια και ανθρώπους που φοβούνται περισσότερο το έγκλημα απ’ ό,τι τον Batman. Ο σκηνοθέτης δεν ήθελε να πείσει ότι ο Batman είναι ένας θεός. Ήθελε να αποδείξει ότι αν υπήρχε ένας άνθρωπος με τα μέσα, την αποφασιστικότητα και το τραύμα του Bruce Wayne, τότε ο μύθος θα ήταν απλώς η συνέπεια. Και επίσης, άφησε χώρο για έναν κακό που δεν ήθελε λεφτά, εξουσία ή δόξα. Ήθελε απλώς να δει τι θα γινόταν αν έσπαγες έναν άνθρωπο.
Όταν ανακοινώθηκε ότι ο Heath Ledger θα παίξει τον Joker, οι περισσότεροι το αντιμετώπισαν με αμηχανία. Ένας ηθοποιός γνωστός από το “Brokeback Mountain” και εφηβικές ταινίες, στον ρόλο ενός από τους πιο εμβληματικούς villains του παγκόσμιου πολιτισμού; Το τελικό αποτέλεσμα δεν άφησε τίποτα όρθιο. Ο Joker του Ledger δεν είναι απλώς επικίνδυνος. Είναι ένας κοινωνικός ιός, μια ιδέα χωρίς σταθερό κέντρο, χωρίς origin, χωρίς προφανές κίνητρο
Το “The Dark Knight” αφορά έναν ήρωα που χάνει, αλλά επιλέγει να απορροφήσει το κόστος.
Η ερμηνεία του χτίστηκε γύρω από σπασμωδικά βλέμματα, απρόβλεπτο χιούμορ, χειρονομίες που μοιάζουν παιδικές και ταυτόχρονα δολοφονικές. Το περίφημο “Why so serious?” είναι η αποδόμηση κάθε υπερηρωικού στερεοτύπου. Στην πραγματικότητα, ο Joker αποτελεί δείγμα το τι θα συμβεί αν καταρρεύσουν όλοι οι άγραφοι κοινωνικοί κανόνες. Και το κοινό δεν μπορούσε να πάρει τα μάτια του από πάνω του.
Το “The Dark Knight” αφορά έναν ήρωα που χάνει, αλλά επιλέγει να απορροφήσει το κόστος. Η τελευταία πράξη της ταινίας είναι η πλήρης ανατροπή των νόμων του franchise: ο ήρωας δεν σώζει την κοπέλα, δεν νικάει τον κακό, δεν επιβεβαιώνεται η αρετή του. Αντίθετα, δημιουργεί ένα ψέμα για να σωθεί η ελπίδα. Θυσιάζει την εικόνα του, το όνομά του, και κυρίως την πίστη του σε ένα ξεκάθαρο καλό.
Ο Bruce Wayne καταλαβαίνει ότι η κοινωνία χρειάζεται έναν ήρωα που να μπορεί να την εμπνεύσει. Κι αφού εκείνος δεν είναι αυτός ο άνθρωπος, χτίζει το μύθο του Harvey Dent. Κι ας ξέρει πως το δικό του όνομα θα γεμίσει λάσπη. Είναι η στιγμή που ο Batman γίνεται αυτό που φοβόταν: ένα αναγκαίο τέρας. Φυσικά, στην ταινία, δεν μπορούμε να μην ξεχωρίσουμε και την σπουδαία ερμηνεία του Aaron Eckhart, ο οποίος μας δίνει έναν Harvey Dent που “ζει για να δει τον εαυτό του να γίνεται ο κακός της ιστορίας”, στην οποία αυτός θα ήταν ο ήρωας.
Κάθε κομμάτι του puzzle έχει λόγο ύπαρξης.
Το “Dark Knight” είναι ένα φιλμ που λειτουργεί σαν ρολόι. Ο ρυθμός του, το μοντάζ, η μουσική του Hans Zimmer με τα αυξανόμενα synths και το απειλητικό μοτίβο του Joker, όλα λειτουργούν οργανικά. Δεν υπάρχουν περιττές σκηνές, ούτε δράση για την “δράση”. Κάθε κομμάτι του puzzle έχει λόγο ύπαρξης. Ακόμα και οι πιο “ήσυχες” στιγμές φέρουν ηθικό βάρος. Δεν είναι exposition. Είναι οικοδομή του νοήματος.
Η ακαδημία των Όσκαρ εκείνης της χρονιάς έκανε το γνωστό της λάθος. Παρότι ο Ledger βραβεύτηκε μεταθανάτια για την ερμηνεία του, το “Dark Knight” δεν προτάθηκε καν για Καλύτερη Ταινία. Η απόφαση αυτή προκάλεσε τέτοιο δημόσιο σάλο, ώστε από την επόμενη χρονιά τα Όσκαρ διεύρυναν τις θέσεις των υποψήφιων φιλμ. Κάποιοι λένε ότι εκείνη η απόρριψη έδωσε την τελική ώθηση στο superhero genre να κυνηγήσει μεγαλύτερες καλλιτεχνικές αξιώσεις. Στην πραγματικότητα, απλώς αποδείχθηκε για άλλη μια φορά πόσο πιο μπροστά από την εποχή του ήταν ο Nolan.
Why so serious?
Το “The Dark Knight” δεν είναι απλώς μια από τις καλύτερες superhero ταινίες όλων των εποχών. Είναι μία από τις πιο επιδραστικές κινηματογραφικές ταινίες του 21ου αιώνα. Άλλαξε το πώς γράφονται τα σενάρια, το πώς στήνονται τα sequels, το πώς αντιμετωπίζεται η έννοια του “κακού”. Και δεν χρειάστηκε ούτε πολύ CGI, ούτε πολύ αίμα, ούτε μεταλλαγμένους εχθρούς, ούτε λέιζερ στον ουρανό. Χρειάστηκε μόνο κάτι τρομακτικά απλό: μια ιστορία για το πώς το χάος μπορεί να νικήσει, αν δεν υπάρχει κάποιος αρκετά τρελός να σταθεί ανάμεσά του και στον κόσμο.
