Όταν σκεφτόμαστε τον Rambo, συχνά φανταζόμαστε έναν ασταμάτητο ήρωα δράσης. Ένα τύπο μυώδη, ανίκητο και έτοιμο να αντιμετωπίσει ολόκληρους στρατούς μόνος του. Αλλά ο χαρακτήρας του John Rambo, όπως παρουσιάστηκε στο “First Blood”, απείχε πολύ από τις υπερηρωικές φιγούρες που κυριάρχησαν στο είδος της δράσης τα επόμενα χρόνια. Tο “First Blood” ήρθε και ανέτρεψε το παραδοσιακό αρχέτυπο του ήρωα δράσης. Παρουσλιασε έναν Rambo κυριώς βαθιά τραυματισμένο και ηθικά πολύπλοκο.
Στο “First Blood”, ο John Rambo, τον οποίο υποδύεται ο Sylvester Stallone, δεν συστήνεται ως μια φονική μηχανή αλλά ως ένας απογοητευμένος, απομονωμένος βετεράνος του Βιετνάμ. Μπαίνει στην πόλη Χόουπ της Ουάσινγκτον, αναζητώντας απλώς ένα μέρος να ξεκουραστεί. Από την αρχή, η ταινία εξανθρωπίζει τον Rambo, παρουσιάζοντάς τον ως ευάλωτο και παρεξηγημένο. Αυτό και μόνο κάνει την ταινία να ξεχωρίζει από άλλες ταινίες δράσης της εποχής. Μέχρι τότε είχαμε συνηθίσει τους ήρωές δράσης ως κάτι άτρωτους τύπους.
Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς ήρωες δράσης που ενσαρκώνουν τη δύναμη και την αυτοπεποίθηση, ο Rambo είναι ένας παρίας. Κάποιος που αντιμετωπίζεται με καχυποψία από τις τοπικές αρχές. Ο σερίφης Teasle, τον οποίο υποδύεται ο Brian Dennehy, βλέπει τον Rambo ως απειλή για την ειρήνη της πόλης και η εχθρότητά του κλιμακώνεται γρήγορα. Ο αρχικός στόχος του Rambo δεν είναι να πολεμήσει ή να αποδείξει τη δύναμή του. Θέλει απλώς να επιβιώσει και να τον αφήσουν ήσυχο.
Ο παραδοσιακός ήρωας δράσης, ιδίως κατά τη δεκαετία του 1980, οριζόταν από υπερβολικό ανδρισμό. Τεράστιοι μύες, αυτοπεποίθηση και ασταμάτητη θέληση να επιβληθεί στους εχθρούς του. Όμως το “First Blood” αμφισβητεί αυτή την εικόνα δείχνοντας την ευθραυστότητα πίσω από τη σωματική δύναμη του Rambo. Μπορεί να είναι ένας άρτια εκπαιδευμένος στρατιώτης, αλλά οι εμπειρίες του στο Βιετνάμ τον έχουν σημαδέψει συναισθηματικά, καθώς πάσχει από PTSD.
Σε αντίθεση με τον τυπικό ήρωα δράσης, ο οποίος πολεμά επειδή είναι στη φύση του, η βία του Rambo είναι μια αντίδραση στο τραύμα
Το σημείο καμπής της ταινίας είναι όταν ο Rambo συλλαμβάνεται και ταπεινώνεται στο τοπικό αστυνομικό τμήμα. Τον γδύνουν, τον χτυπούν και τον πλένουν με νερό. Μια βίαιη ακολουθία που του προκαλεί αναδρομές στην εποχή που ήταν αιχμάλωτος πολέμου. Αυτή η κατάρρευση αποκαλύπτει τις βαθιές ψυχολογικές πληγές που κρύβονται πίσω από την τραχιά εξωτερική εμφάνιση του Rambo. Έτσι, όταν τελικά ξεσπάει, δεν πρόκειται για επίδειξη δύναμης αλλά για μια απελπισμένη πράξη επιβίωσης.
Με αυτή την έννοια, το “First Blood” ασκεί κριτική στην ιδέα ότι ο ανδρισμός είναι συνώνυμος της δύναμης. Η σωματική ανδρεία του Rambo είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συναισθηματική του ευθραυστότητα, καθιστώντας τον μια πιο σύνθετη φιγούρα από τους ανίκητους ήρωες άλλων ταινιών δράσης.
Ίσως ο σημαντικότερος τρόπος με τον οποίο το “First Blood” ανατρέπει το αρχέτυπο του ήρωα δράσης είναι η απροθυμία του Rambo να πολεμήσει. Στην αρχή, δεν θέλει τίποτα περισσότερο από το να βρει ένα ήσυχο μέρος και να επανασυνδεθεί με τον κόσμο που άφησε πίσω του. Ακόμα και όταν τον προκαλούν, ο Rambo δεν εξαπολύει αμέσως ολομέτωπη επίθεση. Αντ’ αυτού, χρησιμοποιεί τις ικανότητές του στην επιβίωση για να αποφύγει τη σύλληψη, εξουδετερώνοντας τους διώκτες του χωρίς να τους σκοτώσει. Το μήνυμά του είναι σαφές: δεν θέλει να κλιμακώσει τη βία.
Αυτή η απροθυμία να εμπλακεί έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη νοοτροπία του «σκότωσε ή θα σκοτωθείς». Μία λόγική που μέχρι τότε ήταν κυρίαρχη στο είδος. Ήρωες όπως οι χαρακτήρες του Arnold Schwarzenegger στο “Commando” ή στο “Predator” συχνά απολαμβάνουν την ευκαιρία να επιδείξουν τις πολεμικές τους ικανότητες, θεωρώντας τη βία ως μέσο προς το σκοπό. Ο Rambo, ωστόσο, τη βλέπει ως έσχατη λύση. Όταν πολεμάει, το κάνει με την ακρίβεια και την αυτοσυγκράτηση ενός στρατιώτη που έχει εκπαιδευτεί να εξουδετερώνει απειλές, όχι να τις εξοντώνει.
H κατάρρευσή του στην κορύφωση της ταινίας αποκαλύπτει την πλήρη έκταση του συναισθηματικού του τραύματος
Ένα από τα κεντρικά θέματα του “First Blood” είναι η μόνιμη ψυχολογική βλάβη που προκαλεί ο πόλεμος. Η ταινία δεν εξυμνεί τη στρατιωτική ανδρεία του Rambo ούτε δοξάζει τις πολεμικές του ικανότητες. Αντίθετα, τις παρουσιάζει ως την πηγή του μαρτυρίου του. Οι αναδρομές του στο Βιετνάμ είναι σπλαχνικές και αποπροσανατολιστικές και οι βίαιες αντιδράσεις του στις προκλήσεις παρουσιάζονται ως συμπτώματα του μετατραυματικού στρες και όχι ως εκφράσεις ηρωισμού.
Αναδεικνύοντας το ψυχικό και συναισθηματικό τίμημα του πολέμου, το “First Blood” μετατρέπει τον Rambo σε έναν αντι-ήρωα. Σε κάποιον του οποίου η δύναμη είναι ταυτόχρονα το μεγαλύτερο πλεονέκτημα και η μεγαλύτερη κατάρα του. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς ήρωες δράσης, οι οποίοι αντλούν την αίσθηση του σκοπού και της ταυτότητάς τους από την ικανότητά τους να πολεμούν, οι πολεμικές ικανότητες του Rambo τον αποξενώνουν από την κοινωνία. Τον φοβούνται και τον παρεξηγούν, όχι εξαιτίας κάποιας δικής του παράβασης, αλλά επειδή ενσαρκώνει τη δυσάρεστη πραγματικότητα του τι κάνει ο πόλεμος στους στρατιώτες.
Καθώς η ταινία εξελίσσεται, ο χαρακτήρας του Rambo υφίσταται μια μεταμόρφωση. Πάλι όμως, όχι με τον τρόπο που το κάνουν οι τυπικοί ήρωες δράσης. Δεν αποκτά μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση ούτε αγκαλιάζει το ρόλο του ως πολεμιστής. Αντίθετα, η κατάρρευσή του στην κορύφωση της ταινίας αποκαλύπτει την πλήρη έκταση του συναισθηματικού του τραύματος. Σε μια συγκλονιστική σκηνή, ο Rambo αφηγείται τη φρίκη του πολέμου στον πρώην διοικητή του, τον συνταγματάρχη Trautman. Τα δάκρυα και η οδύνη του αποδομούν τον μύθο του άτρωτου ήρωα δράσης. Ο Rambo δεν είναι μόνο σωματικά δυνατός – είναι συναισθηματικά καταρρακωμένος, ανίκανος να συμφιλιώσει το παρελθόν του με το παρόν του.
O Rambo του “First Blood” είναι ένας άνδρας που πολεμά όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη
Αυτή η κορυφαία στιγμή αμφισβητεί τις προσδοκίες του κοινού για το πώς πρέπει να είναι ένας ήρωας δράσης. Ο Rambo, κατά βάθος, δεν είναι πολεμιστής αλλά θύμα του πολέμου. Και μιας κυβέρνησης που τον εγκατέλειψε και μιας κοινωνίας που αρνείται να τον καταλάβει. Η τελική του παράδοση στις αρχές δεν είναι μια πράξη ήττας, αλλά αυτοπραγμάτωσης. Δεν μπορεί να πολεμάει τον κόσμο για πάντα, και η συναισθηματική του απελευθέρωση στις τελευταίες στιγμές της ταινίας είναι μια σκληρή υπενθύμιση του κόστους του πολέμου.
Αν και οι επόμενες ταινίες της σειράς Rambo μεταμόρφωσαν τον χαρακτήρα στο ίδιο το αρχέτυπο που αρχικά είχε ανατρέψει, το “First Blood” παραμένει μια δυνατή κριτική του είδους της δράσης και της απεικόνισης της αρρενωπότητας. Στις μεταγενέστερες ταινίες, ο Rambo γίνεται ο ανίκητος πολεμιστής που το κοινό είχε συνηθίσει να περιμένει. Αλλά ο Rambo του “First Blood” είναι μια πολύ πιο διαφοροποιημένη φιγούρα. Είναι ένας άνδρας που πολεμά όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη.
Συμπερασματικά, το “First Blood” ανέτρεψε το αρχέτυπο του ήρωα δράσης παρουσιάζοντας έναν πρωταγωνιστή που δεν ήταν μόνο σωματικά ισχυρός αλλά και συναισθηματικά σημαδεμένος. Η εστίαση της ταινίας στο τραύμα, την επιβίωση και την ηθική ασάφεια μετέτρεψε τον Rambo σε έναν πιο οικείο και σύνθετο χαρακτήρα από τον τυπικό ήρωα δράσης. Αυτή η διαφοροποιημένη απεικόνιση, σε συνδυασμό με τα αντιπολεμικά θέματα της ταινίας, διασφαλίζει ότι το “Πρώτο Αίμα” παραμένει ένα διαχρονικό φιλμ.