Αν κλείσετε τα μάτια και σας πουν να φανταστείτε ένα κόκκινο-πράσινο ριγέ πουλόβερ, ποια μορφή σας έρχεται στον νου; Νομίζω ότι η απάντηση είναι προφανής και δεν είναι άλλη από τον πρωταγωνιστή του “A Nightmare on Elm Street”, τον Freddy Krueger του Robert Englund. Αυτό που δεν είναι προφανές είναι ότι το “Εφιάλτης στο Δρόμο με τις Λεύκες” δεν είναι ακριβώς αποκύημα της φαντασίας του Wes Craven. Είτε το πιστεύετε είτε όχι, η ταινία έχει εμπνευστεί από πραγματικά γεγονότα.
O Wes Craven, παραδόξως, ξεκίνησε να γράφει σενάρια τρόμου χωρίς να έχει δει ποτέ πρώτα μία ταινία τρόμου. Σε μία συνέντευξή του στο Vulture, ο Αμερικανός αποκάλυψε ότι η έμπνευση για τον ονειροκτόνο του ήρθε όταν διάβασε ένα άρθρο στους LA Times. Το άρθρο αφορούσε μία οικογένεια από την Καμπότζη που ήρθε στην Αμερική για να γλιτώσει από τα Killing Fields.
Κατάφεραν να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και όλα στην αρχή ήταν μία χαρά. Κάποια στιγμή, το μικρό αγόρι της οικογένειας άρχισε να αρνείται να κοιμηθεί. Υποστήριζε πως αν κοιμόταν, αυτό που τον κυνηγούσε στα όνειρα του θα τον έπιανε και θα τον σκότωνε. Αναγκάστηκε να μείνει ξύπνιος για μέρες και τελικά πέθανε στη μέση ενός εφιάλτη. Αυτό αποτέλεσε τη βάση για το “A Nightmare on Elm Street”.
Μερικά χρόνια αργότερα, ο Craven, μιλώντας αυτήν τη φορά στο περιοδικό Cinefantastique, είπε ότι αυτό δεν ήταν το μόνο περιστατικό. Είχε βρει άλλα τρία άρθρα με ανεξήγητους θανάτους ατόμων από το Λάος και την Καμπότζη. Κανένα από τα άρθρα δεν συνέδεε τους θανάτους μεταξύ τους, παρόλο που όλοι ήταν τρομακτικά παρόμοιοι. Ο τελευταίος από τους άνδρες που πέθανε στον ύπνο του βρέθηκε με μία μηχανή Mr. Coffee στη ντουλάπα του και πεταμένα υπνωτικά χάπια που δεν πήρε ποτέ.
Το 1981 25 συνολικά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον ύπνο τους, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει εξηγηθεί
Ψάχνοντας το γεγονός, ανακάλυψε ότι πολλοί άνθρωποι στο Λάος πέθαιναν στον ύπνο τους εξαιτίας μιας θανατηφόρας ασθένειας. Αυτή ονομάστηκε τελικά Σύνδρομο Αιφνίδιου Ανεξήγητου Νυχτερινού Θανάτου (Sudden Unexplained Nocturnal Death Syndrome – SUNDS). Η ασθένεια επηρέαζε νεαρούς άνδρες ηλικίας 20 έως 30 ετών από την εθνοτική ομάδα Hmong. Μεταξύ 1978 και 1981, καταγράφηκαν 13 τέτοιοι θάνατοι. Σύμφωνα με τους LA Times, το 98% αυτών των θανάτων συνέβησαν μεταξύ 10 μ.μ. και 8 π.μ. Κατά τη διάρκεια του έτους 1981, 26 συνολικά άνδρες Χμονγκ πέθαναν από τον ίδιο λόγο. Τα περισσότερα θύματα βρέθηκαν νεκρά. Όποτε οι γιατροί έφταναν εγκαίρως, οι άνδρες βρέθηκαν με την καρδιά τους να συστέλλεται απίθανα γρήγορα.
Υπήρξαν πολλές εικασίες σχετικά με το τι θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει το SUNDS. Κάποιοι γιατροί υποπτεύθηκαν την κακή διατροφή. Άλλοι ανέπτυξαν θεωρίες για έκθεση σε χημικούς νευροτοξικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, αλλά αυτό διαψεύστηκε γρήγορα. Σε ένα άρθρο των LA Times, ένας ιατροδικαστής ανέφερε ότι αν επρόκειτο για χημικό παράγοντα, δεν είναι λογικό να επηρεάζει μόνο τους άνδρες και μόνο κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου χρονικού πλαισίου το βράδυ. Ορισμένα μέλη των Χμονγκ αισθάνθηκαν ότι τιμωρήθηκαν από τα πνεύματα επειδή εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους. Το SUNDS παραμένει ανεξήγητο μέχρι σήμερα.
Επιστρέφοντας στα του φιλμ, βρισκόμαστε στο 1984 και το υποείδος του slasher έχει γίνει ανούσια άγριο. Τεμπέλικα γραμμένοι δολοφόνοι και σενάρια που μοιάζουν εκνευριστικά το ένα με το άλλο. Ακόμα και ο Jason Voorhees, για χρόνια το poster boy του είδους, πρόκειται να κρεμάσει τη μαχαίρα του για αυτό που, τουλάχιστον τότε, προωθήθηκε ως “The Final Chapter”. Ένα τέλος που εν πολλοίς επιβλήθηκε εξαιτίας της λογοκρισίας που αναπτύχθηκε χάρη σε καταγγελίες γονιών και κριτικών.
Για τον Freddy Krueger, η συγκίνηση βρισκόταν στα «προκαταρκτικά»
Το mainstream horror έχει εγκαταλείψει την αίσθηση της εφευρετικότητας, και ίσως γι’ αυτό το λόγο το “A Nightmare on Elm Street” του Wes Craven βλέπει τη μία πόρτα στούντιο μετά την άλλη να κλείνουν μπροστά του. Η New Line Cinema, τότε ένας ταπεινός ανεξάρτητος διανομέας-εταιρεία παραγωγής, αναζητά εναγωνίως μία σημαντική επιτυχία. Έτσι, ο ιδρυτής της, Robert Shaye, αποφασίζει να δοκιμάσει τη μοναδική ιδέα του Craven. Ο ίδιος, τουλάχιστον, βλέπει κάτι ξεχωριστό.
Η New Line Cinema αποκτά δύναμη και αποκομίζει ποικίλα οφέλη από τα πολλαπλά sequels που κυκλοφορούν. Ωστόσο, εξαιτίας της πίεσης της NLC, οι συνέχειες είναι κάπως πρόχειρες (εξαιρείται το Dream Warriors) και ο Freddy Krueger από εμπορικός σούπερ σταρ κινδυνεύει να γίνει καρικατούρα. Αποτέλεσμα αυτού είναι το σήμερα, όπου δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε πόσο τρομακτικό ήταν αρχικά το τέρας με το πρόσωπο του Robert Englund.
Πριν λοιπόν συμβούν όλα αυτά, ο Freddy Krueger έσταζε δολοφονική σαδιστική απόλαυση. Η φύση του ως παιδοκτόνος και ο στόχος του για εκδίκηση, σε συνδυασμό με τη στάση του ως πιστολέρο και το διεστραμμένο χαχανητό του, προσέφεραν τότε ένα εντελώς διαφορετικό είδος τρόμου. Δεν κυνηγούσε ακριβώς· έπαιζε με τα θύματά του με έναν τρόπο που δεν είχε προηγούμενο μέχρι τότε. Δεν είχε εντυπωσιακή σωματική διάπλαση, ούτε την απίστευτη δύναμη με την οποία θα μπορούσε να σκοτώσει κάποιον με ένα χτύπημα. Για τον Freddy Krueger, η συγκίνηση βρισκόταν στα «προκαταρκτικά».
Είναι εκπληκτικό αν σκεφτεί κανείς ότι ο Miller δημιούργησε τον Freddy Krueger μέσω μίας πίτσας
Ως χαρακτήρας, ο Freddy πληρούσε όλα τα εμπορικά κριτήρια. Το φρικτά παραμορφωμένο πρόσωπό του το πρωτοσκέφτηκε ο David Miller καθώς έπαιζε με μία πίτσα ενώ δούλευε στο “Aliens” του James Cameron. Είναι το είδος της ευφυούς δημιουργίας που οι περισσότερες ταινίες τρόμου μόνο ονειρεύονται. Είναι εκπληκτικό αν σκεφτεί κανείς ότι ο Miller αντιμετώπισε το “A Nightmare on Elm Street” ως μία μικρότερη δουλειά που απαιτούσε πολύ λίγη προσοχή, δημιουργώντας έτσι άνετα μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες σε όλο τον τρόμο.
Η δημιουργία του κοστουμιού του Krueger κρύβει επίσης μία ενδιαφέρουσα ιστορία που και πάλι συνέβη αρκετά τυχαία. Το ξεφτισμένο καπέλο του και το βρώμικο ριγέ πουλόβερ του εμπνεύστηκαν από έναν τύπο που είχε δει από το παράθυρο του διαμερίσματος του ο Craven όταν ήταν παιδί. Μιλώντας στον συγγραφέα Thommy Hutson για το βιβλίο “Never Sleep Again: The Elm Street Legacy”, ο Craven θυμάται: «Ήταν ένας άντρας με παλτό και ένα καπέλο τύπου fedora. Με κάποιο τρόπο αισθάνθηκε ότι κάποιος παρακολουθούσε και με κοίταξε κατευθείαν στα μάτια. Αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση σε αυτόν τον άνδρα ήταν ότι είχε πολλή κακία στο πρόσωπό του. Είχε επίσης αυτό το είδος αρρωστημένου χιούμορ σχετικά με το πόσο ευχάριστο ήταν να τρομοκρατείς ένα παιδί».
Eίτε είσαι ξύπνιος, είτε ονειρεύεσαι, είτε βρίσκεσαι στο ενδιάμεσο, η απειλή του Freddy Krueger παραμένει μεγάλη
Η ιδέα του Craven που άλλαξε το είδος είναι τόσο απλή που αναρωτιέσαι πώς κανείς δεν το σκέφτηκε νωρίτερα. Ο Krueger – ένα πραγματικό τέρας που κάηκε μέχρι θανάτου από τους κατοίκους της οδού Ελμ – επιστρέφει για να καταδιώξει τα παιδιά τους στο μοναδικό μέρος που δεν μπορούν να τα προστατεύσουν: στα όνειρά τους. Δεν υπάρχει τίποτα πιο προσωπικό ή ιδιωτικό από τα όνειρα ενός ατόμου, και όταν η φύση αυτών των ονείρων καθορίζεται από ένα παντοδύναμο κακό που έχει βαλθεί να σε σκοτώσει, δεν υπάρχει μεγαλύτερη παραβίαση. Δεν είναι ότι μπορείς να πηδήξεις σε ένα αεροπλάνο και να φύγεις από την περιοχή.
Ακόμα και η επιλογή που έχεις για να τον αποφύγεις, είναι μαρτύριο. Πρέπει να αναγκάσεις τον εαυτό σου σε αϋπνία και ουσιαστικά να τον υποβάλλεις σε ένα βασανιστήριο, μεγαλύτερο ίσως και από την παρουσία του Freddy. Έτσι, είτε είσαι ξύπνιος, είτε ονειρεύεσαι, είτε βρίσκεσαι στο ενδιάμεσο, η απειλή του Krueger παραμένει μεγάλη.
Το κλειδί για την αποτελεσματικότητα του “A Nightmare on Elm Street” είναι ότι ποτέ δεν είσαι σίγουρος αν αυτά που βιώνεις είναι όνειρα ή πραγματικότητα. Είναι αυτή η απώλεια του ελέγχου, και από τις δύο πλευρές, που κάνει το φιλμ μία τόσο ικανοποιητική εμπειρία. Ο κόσμος των ονείρων είναι ένας λευκός και άνομος καμβάς για μία ταινία τρόμου, με αποτέλεσμα μία σουρεαλιστική και αποστασιοποιημένη εμπειρία που μετατοπίζεται μεταξύ του καθημερινού και του αφηρημένου με μία ασάφεια που μας επιτρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στα παιδιά της οδού Ελμ και στην επικίνδυνη κατάστασή τους.
Ο καλύτερος τρόπος για μία ταινία τρόμου να ξεχωρίσει ήταν να κάνει κάτι καινοτόμο
Πώς όμως τα διάβασε όλα αυτά ο Wes Craven; Η ικανότητά του να εντοπίζει τα κοινά συναισθηματικά και διανοητικά νήματα της ζωής και να τα μετατρέπει στο φανταστικό και το φρικτό είναι κάτι που τον διέκρινε πολύ πριν στραφεί στον κινηματογράφο. Κατέχει ένα πτυχίο στα Αγγλικά και ένα στην Ψυχολογία και μεταπτυχιακό στη Φιλοσοφία. Η πρώτη του δουλειά ήταν η διδασκαλία, αλλά σύντομα αγόρασε μία κάμερα 16mm και άρχισε να γυρίζει ταινίες μικρού μήκους. Παρά λοιπόν το γεγονός ότι έκανε στροφή στην καριέρα του, οι ακαδημαϊκές του γνώσεις του φάνηκαν χρήσιμες και στο νέο του πεδίο.
Είναι λοιπόν το “A Nightmare On Elm Street” ακόμα επίκαιρο; Θα έλεγα ναι. Όχι μόνο είναι πολύ διασκεδαστικό και έχει στιγμές γνήσιας ανατριχίλας, αλλά έχει και μία πολύ πρωτότυπη προσέγγιση που το τοποθετεί ανάμεσα στα καλύτερα horror movies όλων των εποχών. Ο τρόμος πάντα έπρεπε πάντα να ανταγωνίζεται ταινίες με μεγαλύτερο προϋπολογισμό και πιο κοινωνικά αποδεκτό σενάριο. Πολλλές ταινίες του είδους προσπάθησαν να ακολουθήσουν τους μεγάλους χωρίς όμως να μπορούν να προσφέρουν κάτι νέο ή συναρπαστικό. Έτσι, ο καλύτερος τρόπος για μία ταινία τρόμου να ξεχωρίσει ήταν να κάνει κάτι καινοτόμο. Με αυτόν τρόπο οι ταινίες τρόμου μπορούσαν να ανταγωνιστούν άμεσα τις υπολοίπες, και ορίσμες φορές να «βγουν από πάνω». Και το “A Nightmare On Elm Street” είναι μία από αυτές τις ταινίες.