Iron Maiden: Seventh Son of a Seventh Son | ‘Οταν το heavy metal ξεπέρασε την τελειότητα
Το άλμπουμ “Seventh Son of a Seventh Son” που κυκλοφόρησαν οι Iron Maiden το 1988, δεν είναι απλώς ένας ακόμη σημαντικός metal δίσκος. Πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό φαινόμενο που δείχνει τη δημιουργική κορύφωση του συγκροτήματος και επηρέασε καθοριστικά την εξέλιξη του είδους. Οι Maiden είχαν ήδη μεγάλη επιτυχία στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Ωστόσο, το “Seventh Son” σηματοδότησε μια ξεκάθαρη στροφή στον ήχο τους. Κατάφεραν να συνδυάσουν την ένταση του heavy metal με την πολυπλοκότητα του progressive. Έτσι, διαφοροποιήθηκαν σημαντικά από τα «συνηθισμένα» της εποχής.
Ένα concept πέρα από τα συνηθισμένα
Εννοιολογικά, το “Seventh Son of a Seventh Son” ήταν κάτι διαφορετικό από τη συνηθισμένη θεματολογία των Maiden. Ο μπασίστας και βασικός συνθέτης Steve Harris δεν ήθελε απλά ασύνδετα κομμάτια. Αντίθετα, εμπνεύστηκε μια ενιαία ιστορία, βασισμένη στη λαογραφία και τη φαντασία. Αφορμή γι’ αυτό ήταν το μυθιστόρημα “Seventh Son” του Orson Scott Card και διάφοροι μύθοι. Ειδικότερα, αξιοποίησε τη λαϊκή δοξασία για τις μοναδικές δυνάμεις που έχει ο έβδομος γιος μιας γενιάς.
Η επιρροή του Card φαίνεται καθαρά σε θέματα όπως η προφητεία και η ηθική αβεβαιότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το “The Clairvoyant”, που εξερευνά την έννοια του πεπρωμένου και την εσωτερική πάλη, και το ομώνυμο που περιγράφει παραστατικά το βάρος της υπερφυσικής πρόβλεψης του ήρωα. Επιπλέον, ο Bruce Dickinson είχε έναν πρωτόγνωρο ενθουσιασμό για τη σύνθεση, καθώς ο Harris του ζήτησε να συνεργαστούν πιο στενά.
Progressive στροφή και ήχος χωρίς όρια
Η μουσική δομή του άλμπουμ είναι εξίσου σημαντική. Οι Iron Maiden ήταν γνωστοί για τους γρήγορους ρυθμούς και τον κιθαριστικό ήχο τους. Όμως, στο “Seventh Son of a Seventh Son” χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τόσο εκτενώς πλήκτρα. Επί της ουσίας, άνθισε ο καρπός που είχαν σπείρει από το “Somewhere in Time”. Εκείνη την εποχή, όμως, τα πλήκτρα ήταν μια αμφιλεγόμενη προσθήκη στον χώρο του metal.
Πολλοί πίστευαν ότι αλλοιώνουν την αυθεντικότητα του είδους. Παρ’ όλα αυτά, οι Iron Maiden δεν τα χρησιμοποίησαν σαν στήριγμα, αλλά για να ενισχύσουν την αφήγησή τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το “Moonchild”, με τη δυναμική εισαγωγή στα πλήκτρα, και το “Infinite Dreams”. Στο τελευταίο, τα πλήκτρα τονίζουν ιδιαίτερα εσωστρεφή ατμόσφαιρα. Επιπλέον, τα πλήκτρα έδωσαν βάθος στον ήχο και έκαναν το άλμπουμ πιο επικό. Έτσι, άνοιξαν τον δρόμο για πολλά επόμενα συγκροτήματα του progressive metal.
Οι Iron Maiden ηχογράφησαν το άλμπουμ στα Musicland Studios στο Μόναχο και συνεργάστηκαν ξανά με τον παραγωγό Martin Birch. Σε αυτή την κυκλοφορία, μάλιστα, τον αναφέρουν αστειευόμενοι ως Martin “The Disappearing Armchair” Birch. Η τελειομανία και η εμπειρία του Birch έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Κατάφερε να αποτυπώσει το φιλόδοξο όραμα του συγκροτήματος με ακρίβεια. Συνδύασε τα synths, τις κιθάρες και τα δυναμικά φωνητικά του Dickinson με τέτοιο τρόπο ώστε να δένουν αρμονικά. Κανένα στοιχείο δεν κάλυπτε τα υπόλοιπα. Το στούντιο, εξοπλισμένο με κονσόλα Neve και μικρόφωνα Neumann U87, βοήθησε πολύ. Παρείχε καθαρό και ισχυρό ήχο, αλλά χωρίς να χαθεί η απαραίτητη ωμότητα του στυλ των Maiden.
Σε εμπορικό επίπεδο, το “Seventh Son of a Seventh Son” ήταν η κορύφωση για τους Iron Maiden. Έκανε ντεμπούτο στο νούμερο ένα των βρετανικών charts. Την επιτυχία αυτή στήριξαν δυνατά singles όπως τα “Can I Play with Madness”, “The Evil That Men Do” και “Infinite Dreams”. Τα τραγούδια αυτά είχαν πιασάρικα ρεφρέν και δομές κατάλληλες για το ραδιόφωνο. Επίσης, οι στίχοι τους ήταν πιο προσιτοί στο ευρύ κοινό. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχασαν την καλλιτεχνική τους ποιότητα.
Για παράδειγμα, το “Can I Play with Madness” παίχτηκε πολύ λόγω της καθαρής παραγωγής και του catchy ρεφρέν. Ο Adrian Smith το περιγράφει ως το πρώτο «κανονικό» τους hit. Πολλοί που δεν άκουγαν metal έδωσαν προσοχή στο τραγούδι. Παρόμοια ήταν η πορεία και του “The Evil That Men Do”. Η δυνατή μελωδία και το έντονο περιεχόμενο το έκαναν να ξεχωρίσει. Τα τραγούδια αυτά διέλυσαν τα στενά όρια του heavy metal.
Έτσι, το άλμπουμ δεν έφερε μόνο θεματολογική ωριμότητα και περισσότερη πολυπλοκότητα σε ένα είδος που μέχρι τότε θεωρούνταν απλό και επιθετικό· οι Iron Maiden κατάφεραν να κάνουν mainstream έναν ήχο που γεννήθηκε στο underground, και όχι μόνο δεν έκαναν καμία έκπτωση στην ταυτότητά τους, αλλά στα χαρτιά τον έκαναν ακόμα πιο απαιτητικό. Αν ήθελαν να βάλουν τον πήχη ψηλότερα, δεν υπήρχε περιθώριο· κι όμως, τον πέρασαν με χαρακτηριστική άνεση.
Η περιοδεία που έδωσε σάρκα και οστά στο όραμα
Οι ζωντανές εμφανίσεις ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο τη θρυλική φήμη του άλμπουμ. Η «έβδομη περιοδεία της έβδομης περιοδείας» ήταν ένα φιλόδοξο θεατρικό project. Περιλάμβανε εντυπωσιακά σκηνικά εμπνευσμένα άμεσα από το σουρεαλιστικό εξώφυλλο του Derek Riggs. Ξεχωρίζει η headlining εμφάνισή τους στο Monsters of Rock του 1988 στο Donington Park. Εκεί προσέλκυσαν πάνω από 100.000 θεατές, σημειώνοντας ρεκόρ προσέλευσης.
Ξεχώρισε και ο γιγαντιαίος Eddie και η εντυπωσιακή αποκάλυψη παγόβουνων στη σκηνή. Υπήρχαν και πιο χιουμοριστικές λεπτομέρειες, όπως ο Michael Kenney – γνωστός ως “The Count” – που έπαιζε τα πλήκτρα πάνω σε ένα περονοφόρο όχημα. Όλα αυτά απέδειξαν κάτι ξεκάθαρο: οι Iron Maiden είχαν στόχο να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Μια εμπειρία που συνδύαζε μουσική, εικόνα και θέαμα. Χαρακτηριστικά που συνήθως βλέπουμε σε συναυλίες progressive rock ή σε θεατρικές παραστάσεις.
Το αποτύπωμα ενός καλλιτεχνικού ορόσημου
Ωστόσο, πέρα από το εντυπωσιακό σόου και την εμπορική επιτυχία, το “Seventh Son of a Seventh Son” άφησε ουσιαστικό αποτύπωμα. Τα προοδευτικά του στοιχεία – όπως η σύνθετη αφήγηση, τα synths, οι αλλαγές στους ρυθμούς και οι λογοτεχνικές αναφορές – έδειξαν νέο δρόμο για πολλές μελλοντικές μπάντες. Συγκροτήματα όπως οι Dream Theater και οι Symphony X επηρεάστηκαν άμεσα.
Η δομή του “Metropolis Pt. 2: Scenes from a Memory” των Dream Theater θυμίζει έντονα τη στιβαρή αφήγηση των Maiden. Παράλληλα, το “The Odyssey” των Symphony X συνδυάζει το progressive metal με μια καθαρά επική διάθεση. Και τα δύο παραδείγματα αναδεικνύουν πόσο διαχρονική είναι η επιρροή του άλμπουμ. Με αυτόν τον δίσκο, το heavy metal απέδειξε ότι δεν περιορίζεται στην ένταση και το στυλ. Μπορεί να έχει βάθος, μουσική πολυπλοκότητα και νοηματική φιλοδοξία.
Επιπλέον, η δύναμη του άλμπουμ φαίνεται στην ικανότητά του να κρατά συνοχή μέσα στην ποικιλία του. Το “Moonchild” ξεκινά με θεατρική ένταση και κορυφώνεται με μια ανατριχιαστική κραυγή του Bruce Dickinson. Το ομώνυμο κομμάτι εντυπωσιάζει με το δεύτερο μισό του, γεμάτο σύνθετα κιθαριστικά σόλο από τους Smith και Murray. Αυτές οι στιγμές συνδυάζουν στιβαρές ρυθμικές βάσεις με λεπτές μελωδικές παρεμβάσεις. Οι χαρακτηριστικές μπασογραμμές του Steve Harris, ειδικά στο “Only the Good Die Young“, αναδεικνύουν το προσωπικό του στυλ. Ο Nicko McBrain παίζει με ακρίβεια, και η φωνή του Dickinson δίνει ένταση και δυναμισμό. Κάθε μέλος του συγκροτήματος δείχνει την τεχνική του δεινότητα. Σε αντίθεση με παλιότερους δίσκους των Maiden, εδώ κάθε τραγούδι έχει ρόλο στην αφήγηση.
Κριτικά, το άλμπουμ κέρδισε αμέσως την αναγνώριση σημαντικών μέσων όπως το Kerrang!. Το περιοδικό το συνέκρινε θετικά με ιστορικά έργα του progressive rock, όπως τα “Tommy”, “Tubular Bells” και “The Dark Side of the Moon“. Έτσι, τονίστηκε ακόμη περισσότερο η καλλιτεχνική αξία του δίσκου.
Παρότι το άλμπουμ ήταν ένα καλλιτεχνικό αποκορύφωμα, σύντομα άρχισαν να φαίνονται εντάσεις και σημάδια κόπωσης μέσα στο συγκρότημα. Αυτό οδήγησε τον κιθαρίστα Adrian Smith να αποχωρήσει το 1990. Το “Seventh Son of a Seventh Son” ήταν το τελευταίο άλμπουμ που ηχογράφησε με τους Iron Maiden, μέχρι την επιστροφή του το 1999. Ο Steve Harris σχολίασε αργότερα εκείνη την περίοδο λέγοντας: «Για μερικές περιοδείες πριν το “Seventh Son”, ο Adrian δεν ήταν ευχαριστημένος… Βασικά, νομίζω ότι ήθελε να κάνει τα δικά του πράγματα, οπότε χωρίσαμε. Ήταν από αυτά τα μοιραία πράγματα, γιατί τελικά επέστρεψε — και αυτό είναι υπέροχο. Μερικές φορές πρέπει να απομακρυνθείς για να δεις τι σου λείπει».
Έτσι, το “Seventh Son of a Seventh Son” στέκεται όχι μόνο ως μια κορυφαία καλλιτεχνική στιγμή, αλλά και ως η συμβολική κορύφωση της κλασικής σύνθεσης των Iron Maiden. Εκπροσωπεί μια εποχή όπου η μπάντα λειτουργούσε σε πλήρη δημιουργική αρμονία, χαρίζοντας ένα έργο που δύσκολα —αν όχι ποτέ— θα μπορούσε να ξεπεραστεί.
Η πολιτισμική κληρονομιά του “Seventh Son of a Seventh Son”
Κοιτώντας πίσω, το έβδομο στούντιο άλμπουμ των Iron Maiden αξίζει κάτι παραπάνω από τις συνηθισμένες heavy metal διακρίσεις. Ξεπέρασε τα όρια του είδους, αμφισβήτησε ό,τι περίμενε το κοινό και έφερε μια πιο ώριμη αφήγηση. Αυτή η αφήγηση συνδυάστηκε με μουσική φιλοδοξία που σπάνια υπήρχε στο metal πριν την κυκλοφορία του. Το εντυπωσιακό είναι πως, δεκαετίες αργότερα, εξακολουθεί να αγγίζει τον κόσμο. Και όχι μόνο ως ένα ταξίδι νοσταλγίας, αλλά ως μια ζωντανή και ουσιαστική αναφορά στην τέχνη. Το “Seventh Son of a Seventh Son” παραμένει όχι μόνο ένα σπουδαίο άλμπουμ heavy metal, αλλά και ένα πραγματικό καλλιτεχνικό ορόσημο στη σύγχρονη μουσική ιστορία.