Το πιο ακριβό cardigan του κόσμου βρισκόταν μέχρι πρόσφατα κλειδωμένο σε ένα ιδιωτικό οπλοστάσιο κάπου στην Pennsylvania. Δεν έχει πάνω του διαμάντια ούτε ράφτηκε σε κάποιο ατελιέ υψηλής μόδας. Ωστόσο, πριν από περισσότερα από 25 χρόνια, τύλιγε τον Kurt Cobain στη διάρκεια του MTV Unplugged των Nirvana.
ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΟΤΕΡΗΣ ΖΑΚΕΤΑΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Έχει έναν μυστηριώδη λεκέ σε μια από τις τσέπες του «κάτι καφέ, κρατσανιστό είναι εκεί μέσα.», λέει ο ιδιοκτήτης του. Ο οποίος έχει δυο θεωρίες για τον λεκέ: σοκολάτα ή εμετός. Το ένα κουμπί λείπει και δυο τρύπες από τσιγάρο διακόπτουν τη ραφή του σε τυχαία σημεία.
Μυρίζει σαν “μπαγιάτικη” σοφίτα γιαγιάς που κρατιούνται επτασφράγιστα μυστικά δεκαετιών. Ακόμη κι έτσι, την προηγούμενη φορά που είχε πουληθεί, “έπιασε” 137.500 δολάρια.
Ο Garrett Kletjian, ιδιοκτήτης της ομάδας αγώνων αυτοκινήτων Forty7 Motorsports, ήταν μέχρι πρότινος ο “φύλακας” της ζακέτας αυτής. Έτσι χαρακτηρίζει ο ίδιος τον εαυτό του. Την αγόρασε τον Νοέμβριο του 2015 σε δημοπρασία του οίκου Julien’s Auctions.
Όταν το cardigan έφτασε στο σπίτι του Kletjian, όπως εξηγεί, έκανε το εξής: «Το άνοιξα και αυτόματα μου ήρθε η σκέψη, τώρα είμαι υπεύθυνος για αυτή τη ζακέτα. Ένιωσα όπως ένιωσα όταν γεννήθηκαν τα παιδιά μου πριν χρόνια. Ήμουν τόσο χαρούμενος που τα είδα, και μετά είπα, “Ω όχι…”».
Η περίφημη ζακέτα του Kurt Cobain δημιουργήθηκε λίγο πριν ο frontman των Nirvana γεννηθεί το 1967. Σύμφωνα με την ιστορικό Kimberly Chrisman-Campbell, το cardigan αυτό κατασκευάστηκε κάπου μεταξύ του 1960 και του 1965, όταν το μεταξωτό μοχέρ ήταν δημοφιλές ως ρουχισμός ανδρών.
Η ζακέτα κατασκευάστηκε από τη Manhattan Industries, μια εταιρία ρουχισμού που ιδρύθηκε στο New Jersey στα μέσα του 1800 και εξαγοράστηκε τη δεκαετία του 1980 από μια άλλη εταιρία η οποία σήμερα ονομάζεται Perry Ellis International.
«Ήταν μια καινοτόμα, εμβληματική αμερικάνικη μάρκα.», λέει η Lorraine Medici. Ως VP of Marketing στην Perry Ellis International, ίσως είναι επηρεασμένη, αλλά η Chrisman-Campbell επιβεβαιώνει: «Έχει κλασικό στιλ. Το χρώμα είναι τρομερό. Αυτό το πράσινο της ελιάς που ήταν δημοφιλές στη διακόσμηση σπιτιών στα ‘60s.».
Η Perry Ellis δεν έχει πλέον εργαζόμενους από τη Manhattan Industries, έτσι η Medici δεν είναι σε θέση να τοποθετήσει από ποια κολεξιόν προέρχεται αυτή η ζακέτα. Ωστόσο, η Chrisman-Campbell εντόπισε μια διαφήμιση της Manhattan Industries από τη δεκαετία του ’60 στην οποία η ζακέτα διαφημίζεται με κόστος 15.95 δολάρια. Αυτή τη στιγμή, η ζακέτα έχει αξία 16.000 φορές μεγαλύτερη από την αρχική της.
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό το να μην πλυθεί!», λέει ο Darren Julien του οίκου Julien’s Auctions στο Rolling Stone. «Οι λεκέδες είναι ακόμη εκεί.» Ο Kletjian επιβεβαιώνει πως έχει κρατήσει τη ζακέτα στην κατάσταση που την παρέλαβε.
Τη φόρεσε μια φορά, αλλά την έβγαλε έπειτα από 40 δευτερόλεπτα. «Είναι ένα περίεργο, πανίσχυρο συναίσθημα το να κάνεις κάτι τέτοιο, το να φορέσεις τα ρούχα κάποιου άλλου.», έχει πει και συμπλήρωσε, «Είναι σαν να… μπαίνεις στα παπούτσια κάποιου άλλου. Όταν τη φόρεσα, είπα, όχι, δε θέλω να το φορέσω αυτό.».
Ο Kurt Cobain επισκεπτόταν συχνά μαγαζιά με είδη χαμηλού κόστους και λογικά αγόρασε αυτήν τη ζακέτα από ένα τέτοιο κατάστημα, όπως τονίζει η Chrisman-Campbell. «Ήταν κομμάτι της μόδας του Seattle στα ‘90s το να αγοράζουν οι άνθρωποι vintage ρούχα», εξηγεί.
«Φυσικά, όλα αυτά ήταν μέρος της grunge αισθητικής – δεν ήθελες κάτι νέο ή όμορφο. Και φυσικά, μιας και ήταν στο Seattle, είχε κρύο και βροχερό καιρό. Ήθελες να σε τυλίγει κάτι που ήταν ζεστό. Αυτή η ζακέτα, πρόσφερε ασφάλεια.»
Μήνες πριν αφαιρέσει τη ζωή του το 1994, ο Cobain φορούσε αυτή τη ζακέτα, στο πλέον θρυλικό MTV Unplugged των Nirvana τον Νοέμβριο του 1993. Επίσης αποτελούσε την πιο πιθανή ενδυματική του επιλογή στις περισσότερες εμφανίσεις των Nirvana εκείνη την περίοδο.
«Κοιτάζω αυτήν τη ζακέτα από μια διαφορετική οπτική γωνία από ό,τι άλλοι άνθρωποι.», λέει ο Kletjian. «Ήταν ξεκάθαρα σε κακή κατάσταση τότε. Κοιτάζω αυτή τη ζακέτα ως κάτι που φορούσε κάθε μέρα. Ήταν άνετη και οικεία. Μου άρεσε η σκέψη πως παρότι μπορεί μέσα του να βασανιζόταν, αυτό το ρούχο του πρόσφερε έστω λίγη άνεση.»
Μετά τον θάνατο του Kurt, η ζακέτα αυτή δωρίστηκε στη νταντά της οικογένειας Cobain, Jackie Farry. «Υπήρχαν άνθρωποι που έρχονταν στο σπίτι για να εκφράσουν τη στήριξή τους και να συλλυπηθούν την Courtney. Έδινε σε πολλούς ανθρώπους πράγματα του Kurt. Πολύτιμα αντικείμενα όπως ζακέτες.
Θυμάμαι ότι πήγαινε συνεχώς στη ντουλάπα του υπνοδωματίου και έβγαινε με ρούχα. Τότε ήταν που μου έδωσε αυτή τη ζακέτα.» Η Farry αποθήκευσε τη ζακέτα σε κουτί, και δεν την έπλυνε, για πάνω από 20 χρόνια.
Αρχικά, η Farry είχε συμπεριλάβει στη διαθήκη τη ζακέτα. Εκεί ανφερόταν ότι την άφηνε στη Frances Bean Cobain, κόρη του Kurt Cobain και της Courtney Love. Έπειτα από 11 χρόνια μάχης με τον καρκίνο, συμφώνησε να βγει σε δημοπρασία το 2015.
«Δεν θα εμπλεκόμουν αν δεν χρειαζόμουν τα χρήματα. Πριν αποφασίσω να πουλήσω τη ζακέτα, επικοινώνησα με την Courtney και τη Frances για να βεβαιωθώ ότι ήταν εντάξει με αυτό. Θυμάμαι να σκέφτομαι και να τους λέω πως αν ο Kurt ήξερε την κατάστασή μου, θα με άφηνε να την πουλήσω. Συμφώνησαν.»
Η ζακέτα αναμενόταν να “πιάσει” 40 με 60 χιλιάδες δολάρια. Όταν οι προσφορές ξεπέρασαν τις 100.000, εντυπωσιάστηκε. «Το όνειρό μου ήταν να αποκτήσω μια πισίνα όταν πουλήθηκε», είπε. «Τα χρήματα από τη ζακέτα πήγαν σε ενοίκιο, ασφάλειες, και καθημερινές αγορές για κάποια χρόνια – ακριβώς αυτά που χρειαζόμουν δηλαδή».
Ο μέχρι πρότινος κάτοχος του cardigan, Kletjian, είναι fan του Kurt Cobain για όσα χρόνια θυμάται. Έχει μια τεράστια προσωπογραφία του σε τοίχο της κουζίνας του. Αποφάσισε πως η ζακέτα θα ήταν μια καλή επένδυση.
«Υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα τα οποία δε συλλέγω, γιατί πιστεύω πως η αξία τους θα πέσει. Και υπάρχουν και πράγματα τα οποία συλλέγω επειδή έχουν σημαντική θέση στην καρδιά μου. Αυτή η ζακέτα του Kurt Cobain, έχει ξεχωριστή θέση.», εξηγεί.
Ο Darren Julien του οίκου Julien’s Auctions, εξηγεί πως τέτοιες αγορές γίνονται όλο και συχνότερα. Επιτρέπουν στους αγοραστές να διαφοροποιήσουν τη συλλογή τους. «Δεν είναι αγορά συλλεκτών μόνο, είναι και επενδυτών. Περιμένουμε πως αυτή η ζακέτα θα πουληθεί για πάνω από τα διπλάσια χρήματα από ότι πωλήθηκε τελευταία φορά.
Αποκαλώ αυτή την αγορά, αγορά υψηλής τέχνης. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την pop culture, ειδικά για τη rock & roll.” Νωρίτερα φέτος, η ζακέτα που φορούσε ο Cobain στην τελευταία φωτογράφισή του με τους Nirvana, πουλήθηκε σε δημοπρασία έναντι 75.000 δολαρίων.
Ο Kletjian παραδέχεται πως ξέφυγε κατά τη δημοπρασία του 2015. «Η προσφορά μου ήταν ακραία. Αυτή η δημοπρασία ήταν γρήγορη, ανέβαινε το ποσό ταχύτατα. Ήμουν με τη γυναίκα μου και της είπα πως αντέχω άλλη μια προσφορά.» Σχεδόν 140.000 δολάρια αργότερα, ήταν ο περήφανος ιδιοκτήτης ενός άπλυτου κομματιού της ιστορίας της rock & roll.
Παρότι αισθάνεται χαρούμενος που είχε κάτι το οποίο φορούσε το ίνδαλμά του, νιώθει το βάρος της υποχρέωσης του να το προστατεύει. Όταν το Λούβρο ζήτησε να εκθέσει τη ζακέτα, ο Kletjian αρνήθηκε. Ένιωσε την ανάγκη να βεβαιωθεί πως θα ήταν ασφαλές και το Παρίσι είναι πολύ μακριά από την Pennsylvania.
Το ρούχο ήταν σπίτι του, κλειδωμένο και κανείς δεν μπορούσε να το εκτιμήσει. «Αυτό ξεκίνησε να με ενοχλεί. Έχω αυτή τη ζακέτα. Κανείς δε θα φανταζόταν ότι μια μέρα θα βρισκόταν κλειδωμένη σε ένα σπίτι κάπου στην Pennsylvania. Δεν περιμένεις κάτι τέτοιο να συμβεί σε ένα τόσο σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της rock & roll.», παραδέχεται.
Και κάπως έτσι, στις 25 Οκτωβρίου 2019, η ζακέτα βγήκε ξανά από το θησαυροφυλάκιο. Πήγε για νέα δημοπρασία, όπου αναμενόταν να πουληθεί για πάνω από τα διπλάσια χρήματα που επένδυσε ο Kletjian. Μπορεί αρκετοί fans να μην βλέπουν με καλό μάτι τις δημοπρασίες αντικειμένων της ιστορίας της rock & roll.
Ο Kletjian τους απαντά: «Κάθε άνθρωπος κάνει αγορές με βάση τα συναισθήματά του εκείνη τη στιγμή. Δεν αγόρασα ένα ολόκληρο σύνολο του Elvis Presley, γιατί δεν είμαι fan του Elvis. Η ζακέτα ήταν αυτό που ταίριαζε. Και τώρα ήρθε η ώρα να την αποχωριστώ. Είμαι χαρούμενος. Ελπίζω να πάει σε κάποιον που δε θα τη δει μόνο ως επένδυση, που θα πάρει χαρά από το γεγονός πως θα του ανήκει η ζακέτα ενός θρύλου»
Στις 25/10/2019, η ζακέτα πουλήθηκε έναντι 334.000 δολαρίων. Ο νέος της κάτοχος δεν είναι γνωστός. Στην ίδια δημοπρασία, πωλήθηκε και η κιθάρα του Cobain από το In Utero Tour, με την custom-built Fender Mustang να αγοράζεται έναντι 340.000 δολαρίων.