Ωριμότητα είναι να ξέρεις πότε κάτι τελειώνει. Ήταν μια φράση που μου εντυπώθηκε βαθιά στο μυαλό απ’ όταν την άκουσα και συχνά παραλλαγές της με βοήθησαν να ξεπεράσω διάφορα πράγματα ή απλά να εξελιχθώ. Παρακολουθώντας τα δρώμενα των τελευταίων μηνών στο ελληνικό underground στερέωμα έρχομαι να καταγράψω μερικές σκέψεις και να παραφράσω λέγοντας πως ωριμότητα είναι να ξέρεις πότε να πεις «δεν φταις εσύ, φταίω εγώ». Και να το εννοείς.
Τι σημαίνει στηρίζω τη σκηνή; Αρχικά πώς ορίζουμε τη σκηνή; Και τι δικαιώματα και τι υποχρεώσεις έχει ο καθένας από εμάς μέσα σε αυτό το οικοσύστημα; Συγκροτήματα, κοινό, ηχολήπτες και φωτιστές. Λοιποί μηχανικοί, γραφίστες και animateurs. Βookers, promoters, managers, social media consultants, zines, venues… Νομίζω είναι μία πλήρης καταγραφή του ποιοι απαρτίζουν όλο αυτό που θέλουμε να ονομάζουμε σκηνή. Αυτό που αγαπάμε κι αυτό που όλοι θέλουμε και πασχίζουμε να στηρίζουμε-ο καθένας με τον τρόπο του. ‘Ωστε να μπορούμε να απολαμβάνουμε τη μουσική που αγαπάμε να φτιάχνουμε ή να ακούμε.
Με μια βασική αρχή, κοινή για όλους. Όποιος κι αν είναι ο ρόλος του καθενός, στηρίζω δεν πάει να πει είμαι υποχρεωμένος να τρώω στη μάπα την έλλειψη προσπάθειας, έμπνευσης, αισθητικής, επαγγελματισμού, στοιχειώδους ευγένειας ή αντίληψης του καθενός. Στηρίζω δεν πάει να πάει είμαι υποχρεωμένος να πάω σε κάθε live. Αν δεν έχω τα χρήματα να το κάνω, απλά δεν το κάνω. Επίσης, στηρίζω δεν σημαίνει ότι μπορείς να εκμεταλλευτείς την αγάπη που έχω για τη μουσική για να βγάλεις τσάμπα όλο σου το promotion. Ξέρεις τι άλλο δε σημαίνει; Ότι δεν είμαι υποχρεωμένος να δω μια μπάντα αν δε μου αρέσει ή αν ο ήχος στο μαγαζί είναι άθλιος. Στηρίζω δεν σημαίνει σου κάνω ψυχικό.
Στήριξη στο ελληνικό underground σημαίνει να σου αρέσει πραγματικά κάτι και να το στηρίζεις με πράξεις, όχι απαιτήσεις.
Στηρίζω σημαίνει ότι βλέπω την προσπάθειά σου, την εξέλιξή σου, το σεβασμό που δείχνεις στους ακροατές σου, την τοποθέτησή σου συνολικά. Όλα αυτά με κάνουν να επιλέγω να σε ακούσω. Nα έρθω στο live σου και να αγοράσω merch. Και να τα κάνω όλα αυτά όσο περισσότερες φορές μπορώ. Στηρίζω σημαίνει- αν είναι αυτή η ιδιότητά μου- να γράψω για εσένα άρθρα και αφιερώματα λατρείας. Να σου κάνω συνεντεύξεις και να έρθω να κάνω reporting σε όλα σου τα shows.
Σημαίνει ακόμα, ότι αν έχω τη δυνατότητα θα σου κάνω μια καλύτερη τιμή σε υπηρεσίες, αν με παίρνει να το κάνω. Όλα αυτά, όμως πρωταρχικά προϋποθέτουν ένα και μόνο πράγμα. Ότι μου αρέσει αυτό που κάνεις. Εάν δε μου αρέσει, δεν έχω καμία υποχρέωση. Στο δε ελληνικό underground, όπου οι περισσότεροι είναι από απλήρωτοι έως κακοπληρωμένοι, είναι κάπως αστείο να απαιτούμε τον χρόνο και την ενέργεια του άλλου.
Επιπλέον, η παροχή υπηρεσιών ΔΕΝ είναι στήριξη. Όταν προσλαμβάνουμε έναν επαγγελματία και συμφωνούμε ένα ποσό μαζί του για την υπηρεσία ή τα προϊόντα που θέλουμε να μας παρέχει, αυτό είναι μια συναλλαγή. Με όρους. Αυτό συμβαίνει και με το εισιτήριο που πληρώνει το κοινό. Είμαστε τόσο εξοικειωμένοι πλέον με καλή μουσική και καλές παραγωγές που ο ανταγωνισμός που έχει δημιουργηθεί για τους καλλιτέχνες, αλλά και το production, είναι πλέον πολύ μεγάλος. Οι συγκρίσεις ευκολότερες και τα μέσα για να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας προσβάσιμα από όλους.
Ωριμότητα στο ελληνικό underground σημαίνει να αναγνωρίζεις πότε φταις εσύ και όχι πάντα όλοι οι άλλοι.
Όμως, ωριμότητα, όπως είπαμε είναι να ξέρουμε και πότε δεν «φταίνε» όλοι οι άλλοι, αλλά εμείς. Γιατί πολύ απλά, δεν μπορεί να φταίνε πάντα οι άλλοι. Δεν φταίει πάντα το «απαίδευτο» κοινό, όπως δεν φταίει πάντα ο «κακός» ηχολήπτης ή ο «κακός» ήχος του venue. Δεν φταίει πάντα το «κακό» zine που δεν έστειλε ανταπόκριση ή έγραψε «κακό» album review ή report. Κάποιες φορές φταίει και ο καλλιτέχνης που δεν προσπάθησε και τόσο, δεν έπαιξε και τόσο καλά. Ο καλλιτέχνης που τον ένοιαζε περισσότερο να κάνει promo από το να κάνει πρόβα ή, πολύ απλά, δεν γράφει και τόσο καλά. Ή γράφει μια χαρά, αλλά δυστυχώς δεν αρέσει.
Εάν λοιπόν είστε καλλιτέχνες, αξίζει ενδεχομένως να αναρωτηθείτε γιατί κάνετε αυτό που κάνετε και τί αποσκοπείτε από αυτό. Και αφού αποφασίσετε τί είναι αυτό που θέλετε, να τα βάλετε κάτω και να δείτε τί απαιτεί: πόση δουλειά, ποιες ενέργειες, τι προγραμματισμό και τί θυσίες απαιτεί από εσάς πρωταρχικά η ενασχόλησή σας με όποια μορφή τέχνης αγαπάτε. Αφού βεβαιωθείτε ότι εσείς δώσατε το εκατό τοις εκατό και σιγουρευτείτε ότι το κάνατε με ειλικρίνεια και αγάπη. Επειδή εσείς το θέλατε. Όχι επειδή θέλατε να το θέλουν κι οι άλλοι. Γιατί κάποιες φορές αυτό που κάνετε δεν θα αρέσει. Και πρέπει να είστε έτοιμοι για αυτό. Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτό.
It takes all of us to tango
Και αν δεν είστε καλλιτέχνες, αλλά είστε με οποιονδήποτε τρόπο μέρος του οικοσυστήματος αυτού, αναλογιστείτε με ευθύνη ότι το να χαϊδεύουμε αυτιά ή να αναπαράγουμε ψευτορομαντικές ιδεολογίες σύμφωνα με τις οποίες πρέπει όλοι να παρέχουν τσάμπα τα πάντα γιατί αλλιώς δεν είναι true, σημαίνει στην ουσία εξέλιξη μηδέν. Σημαίνει ότι όλο και περισσότεροι θα στρέφονται σε άλλα επαγγέλματα γιατί δεν θα μπορούν να βιοποριστούν. Εν τέλει, σημαίνει ότι η σκηνή θα πεθάνει ελλείψει ανθρώπων που ξέρουν πώς και μπορούν να την αναδείξουν.