Το τραγούδι των R.E.M. “Radio Free Europe” είναι σημαντικό για έναν κύριο λόγο. Ήταν το ντεμπούτο single των R.E.M. και αυτό που έβαλε το συγκρότημα στο χάρτη, όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1981, σε μία δύσκολη για αυτούς στιγμή.
Η σύνθεση του “Radio Free Europe” είναι η απόλυτη rock & roll ιστορία. Τέσσερις τύποι μπαίνουν σε ένα γκαράζ για να βγάλουν ένα δίσκο. Οι R.E.M. το ηχογράφησαν με τον πρωτάρη παραγωγό Mitch Easter, στο νέο του Drive-In Studio (δηλαδή στο γκαράζ των γονιών του) στο Winston της Βόρειας Καρολίνας. Το single κυκλοφόρησε μέσω μίας μικρής indie εταιρείας, της Hib-Tone, με το “Sitting Still” στην άλλη πλευρά.
Ο Easter δεν είχε καν ακούσει το συγκρότημα πριν μπουν στο γκαράζ του. «Τους γνώρισα μέσω ενός κοινού φίλου – του Peter Holsapple των dBs», θυμάται. «Ζούσε στη Νέα Υόρκη και τα παιδιά έπαιζαν τις πρώτες τους συναυλίες εκεί και έμειναν στο σπίτι του. Μιλούσαν για το ότι, όταν θα γύριζαν σπίτι, ήθελαν να ηχογραφήσουν κάτι. Ο Peter τους μίλησε για το δικό μου μέρος, το οποίο μόλις είχε ξεκινήσει. Είχα δει μια αφίσα τους σε ένα κλαμπ στο Raleigh της Βόρειας Καρολίνας και η αφίσα με έκανε να πιστέψω ότι θα ήταν κάποιου είδους ηλεκτρονική μπάντα. Αλλά όταν ήρθαν, έμειναν στο σπίτι μου πριν από το session, καθίσαμε να παίζουμε δίσκους, και ήταν προφανές ότι δεν επρόκειτο να είναι μια ηλεκτρονική μπάντα».
Αυτό που έκαναν οι R.E.M. με το ντεμπούτο single τους ήταν να δημιουργήσουν το κοινό του εναλλακτικού ροκ για τις επόμενες δεκαετίες. Ένα κοινό που δεν θα έμενε ικανοποιημένο με όσα του έλεγε η κοινωνία. Συγκροτήματα όπως οι R.E.M. έκαναν μια αναδρομική ματιά για να βρουν τι είχαν κάνει τα punk συγκροτήματα λίγα χρόνια πριν, το 1977, και προσπάθησαν να το μιμηθούν για μια νέα γενιά – ήθελαν να κάνουν μια νέα αρχή και να ανακαλύψουν εκ νέου αυτό που θα αντιπροσώπευε η κουλτούρα τους.
Με το όνομα του κομματιού να εμπνέεται από το κανάλι αντικομμουνιστικής προπαγάνδας που εξέπεμπε στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι R.E.M προσπάθησαν να αντιστρέψουν τη ζημιά της παραπληροφόρησης και της χειραγώγησης, στην οποία είχαν προεδρεύσει οι ΗΠΑ, με τη μορφή ενός εναλλακτικού τραγουδιού.
Δεν ήταν ιδιαίτερα δουλεμένοι, δεν είχαν κανένα από αυτά τα στοιχεία που θα τους ξεχώριζαν στο μέλλον, ωστόσο, η ενέργεια της μπάντας βγήκε δυνατά και καθαρά στο γκαράζ. Ο Easter δεν χρειάστηκε να αλλάξει τίποτα. «Ήθελα το συγκρότημα να είναι στο επίκεντρο. “Τι είναι αυτό που κάνετε και τι είναι αυτό που θέλετε να κάνετε; Εντάξει, ας μεγιστοποιήσουμε αυτό”. Δεν μπήκα σε αυτό με το σκεπτικό, “Λοιπόν, ο ήχος μου έχει να κάνει μόνο με το όργανο”.
Ήταν δύσκολο για τις μπάντες εκείνη την εποχή να βρουν στούντιο στα οποία τους άρεσε να δουλεύουν. Μπορεί ο τύπος που θα διηύθυνε το – όποιο – στούντιο να ήταν κάποιος ηλικιωμένος, με τις συνήθειές του. Αν είσαι μια μπάντα που αγωνίζεται, δεν έχεις την πολυτέλεια να πας στο Record Plant ή στο Power Station ή οτιδήποτε άλλο. Τα πρώτα χρόνια που το έκανα εγώ αυτό, τουλάχιστον οι μισές μπάντες έρχονταν με κάποια ιστορία τρόμου που πέρασαν κάπου».
Τα πάντα γύρω από την ηχογράφηση της 15ης Απριλίου ήταν γρήγορα και φτηνά. Ήταν μόλις η τρίτη δισκογραφική δουλειά του Easter. Από την άλλη, ο τραγουδιστής τους, Michael Stipe, δεν είχε έτοιμους στίχους μέχρι που ηχογράφησαν ξανά το τραγούδι για την εκδοχή του “Murmur”. O Stipe τραγουδούσε ασυναρτησίες πατώντας πάνω στη μελωδία. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ανυπόφορο. Ωστόσο, στο πλαίσιο του πώς ακούγονταν οι R.E.M., ήταν λαμπρό.
Ο Michael Stipe είπε σε συνέντευξή του στην Alternative America το 1983: «Ήμασταν όλοι τόσο φοβισμένοι για το τι θα έλεγε ο άλλος, που όλοι κούναγαν το κεφάλι συγκαταβατικά οτιδήποτε κι αν έβγαινε. Τα προηγούμενα τραγούδια ήταν απίστευτα θεμελιώδη, πραγματικά απλά τραγούδια που μπορούσες να γράψεις σε πέντε λεπτά. Τα περισσότερα από αυτά δεν είχαν καθόλου λόγια. Απλά σηκωνόμουν και φώναζα πολύ.»
Σε πιο πρακτικό επίπεδο, το “Radio Free Europe” είτε θα τους έσωζε ως συγκρότημα είτε θα τους έστελνε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας: «Οι περισσότεροι οπαδοί μπορεί να μην συνειδητοποιούν ότι για δύο χρόνια πριν κυκλοφορήσει το “Murmur”, μόλις και μετά βίας τα βγάζαμε πέρα οικονομικά παίζοντας σε μικροσκοπικά κλαμπ στα νοτιοανατολικά. To κόστος της βενζίνης αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα για να παίξουμε πιο μακριά» εξηγεί ο ντράμερ Bill Berry.
«Με απλά λόγια, ζούσαμε εξαθλιωμένα. Το κολεγιακό ραδιόφωνο και οι σκηνές των κλαμπ των μεγάλων πόλεων αγκάλιασαν αυτό το τραγούδι και διεύρυναν το ακροατήριό μας σε τέτοιο βαθμό που μετακομίσαμε από μικρά κλαμπ σε μεσαίου μεγέθους χώρους και τα πρόσθετα έσοδα έκαναν δυνατή τη συνέχιση αυτού του άγριου μουσικού εγχειρήματος. Δεν τολμώ να αναλογιστώ ποια θα ήταν η μοίρα μας αν αυτό το τραγούδι δεν είχε εμφανιστεί όταν εμφανίστηκε».
Αλλά και για τους καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, το “Radio Free Europe” ήταν η αρχή μιας νέας εποχής. «Έβαζαν ξανά ενέργεια στα πράγματα», λέει ο Easter. «Έπαιξα αρκετές συναυλίες με τον κόσμο να στέκεται στο πίσω μέρος, δίπλα στο μπαρ, με τα χέρια σταυρωμένα, αλλά ξαφνικά, ήρθαν συγκροτήματα όπως οι R.E.M. και έφεραν το κοινό πάνω στη σκηνή. Και αυτό έπρεπε να γίνει, να γουστάρει ο κόσμος, γιατί στο κάτω-κάτω, όλο αυτό υποτίθεται ότι είναι διασκεδαστικό».