Υπάρχουν τραγούδια που μένουν στη συλλογική μνήμη χωρίς να έχουν πιάσει ποτέ ψηλές θέσεις στα charts. Ένα από αυτά, αναμφισβήτητα, είναι το “Break On Through (To the Other Side)” των Doors. Από τα πρώτα δευτερόλεπτα το τραγούδι σε αρπάζει και σε πετά σε έναν κόσμο επαναστατικό και γεμάτο τόλμη. Εκείνη τη χρονιά, το 1967, ο κόσμος πρωτογνώρισε τη μοναδική ταυτότητα του συγκροτήματος, μια ταυτότητα ατίθαση τόσο μουσικά όσο και κοινωνικά. Ήταν επίσης και η πρώτη γνωριμία του πλανήτη με τον Jim Morrison.
Το “Break On Through” εντυπωσιάζει με τον τρόπο που οι Doors συνδυάζουν διαφορετικές μουσικές επιρροές για να φτιάξουν τον δικό τους, πρωτοποριακό ήχο. Ο John Densmore, επηρεασμένος από τη bossa nova και τη βραζιλιάνικη σκηνή των ’60s, παίζει έναν ρυθμό βασισμένο στη λατινική μουσική, το οποίο δίνει στο κομμάτι το χαρακτηριστικό του groove. O ρυθμός αυτός δένει φυσικά με το μπλουζ riff του Robby Krieger, ενώ τα πλήκτρα του Ray Manzarek, εμπνευσμένα από το “Getz/Gilberto”, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα που κινείται ανάμεσα σε μια ήρεμη διάθεση και μια ένταση που σε τραβάει συνεχώς.
Η σύμπνοια αυτή κορυφώνεται στη γραμμή του μπάσου, την οποία παίζει ο Manzarek στο Fender Rhodes και που θυμίζει το “What’d I Say” του Ray Charles. Μαζί, οι Doors φτιάχνουν ένα κομμάτι που είναι ταυτόχρονα μελετημένο αλλά και αυθόρμητο. Η ενορχήστρωση φέρνει κάτι από το πνεύμα της αυτοσχεδιαστικής jazz, όπου η διαίσθηση συναντά την τεχνική και οι μουσικοί αφήνονται να ακολουθήσουν το ένστικτό τους.
Πάνω σε αυτή τη μουσική ελευθερία έρχονται να κουμπώσουν και οι στίχοι του Jim Morrison, δίνοντας στο “Break On Through” ακόμη μεγαλύτερο βάθος. Επηρεασμένος από τους William Blake και Aldous Huxley, ο Morrison καταπιάνεται με τα θέματα της ελευθερίας και της εξέγερσης. Στίχοι όπως «I found an island in your arms, A country in your eyes» δημιουργούν “φωτεινές” εικόνες, που στη συνέχεια ανατρέπονται από “σκοτεινότερες” γραμμές όπως «Arms that chain us, Eyes that lie». Αυτή η αντίθεση αποτυπώνει τη δική του φιλοσοφία, μια σταθερή έλξη προς την ανάγκη για απελευθέρωση.
Το ίδιο πνεύμα ελευθερίας διαπερνά και το ρεφρέν, όπου η φράση «She gets high» λογοκρίθηκε και έγινε «She get» για να ικανοποιηθεί η Elektra Records, όμως στις μεταγενέστερες εκδόσεις αποκαταστάθηκε, αναδεικνύοντας την εκφραστικότητα του Jim Morrison. Παρά τη λογοκρισία, το νόημα του τραγουδιού έμεινε ξεκάθαρο: το να σπας τα όρια είναι πράξη εξέγερσης.
Βέβαια, μη φανταστείτε ότι όταν κυκλοφόρησε το “Break On Through” έκανε τον ντόρο που ίσως θα υπέθετε κάποιος σήμερα. Βλέπετε, το ’67 το να καταπιάνεσαι με ζητήματα σαν αυτά που απασχολούσαν τον Morrison συχνά σε απέκλειε από το mainstream. Παρ’ όλα αυτά, οι Doors δεν πτοήθηκαν. Το κομμάτι έγινε βασικό μέρος των ζωντανών τους εμφανίσεων και ένα άτυπο κλείσιμο του ματιού προς όλους όσους ένιωθαν έλξη για το αντισυμβατικό.
Μέχρι τη δεκαετία του 1980, το “Break On Through” είχε πλέον καθιερωθεί ως ένα από τα κλασικά του είδους. Η αναγνώρισή του μεγάλωσε ακόμη περισσότερο χάρη στην ταινία “The Doors” του 1991, που το επανέφερε στο προσκήνιο, αλλά και με την απροσδόκητη εμφάνισή του στη λίστα τραγουδιών του Mars Curiosity rover το 2012. Μάιστα, την ίδια χρονιά της ταινίας, το κομμάτι ξαναμπήκε στα βρετανικά charts, φτάνοντας μέχρι το Νο. 64.
Η φιλοσοφία των Doors φαίνεται και στο ίδιο τους το όνομα. Ο Huxley το δανείστηκε από τον Blake, ο οποίος έγραφε πως, αν «οι πόρτες της αντίληψης» καθαρίζονταν, ο άνθρωπος θα έβλεπε τον κόσμο όπως είναι πραγματικά: άπειρο. Για τον Jim Morrison, η μουσική ήταν ακριβώς αυτό, μια πόρτα που σε αφήνει να περάσεις πέρα από τα συνηθισμένα, ένας τρόπος να ανοίξεις δρόμο και να αγγίξεις κάτι πιο βαθύ.
Ο Manzarek είχε πει πως ο Jim Morrison ήταν «διαρρήκτης του κλειστού κυκλώματος του εγώ», περιγράφοντας με αυτό την ικανότητά του να ανοίγει δρόμους δημιουργικής ελευθερίας που ενέπνεαν όλη τη μπάντα. Τα τζαζ χτυπήματα του Densmore, η φλαμένκο πινελιά στην κιθάρα του Krieger και τα ατμοσφαιρικά πλήκτρα του Manzarek δημιούργησαν ένα ιδανικό υπόβαθρο για τη φαντασία των στίχων του Morrison, σχηματίζοντας έναν ήχο που αποπνέει δύναμη και απελευθέρωση.
Το “Break On Through” είναι μια προτροπή να ρισκάρεις και να μπεις στο άγνωστο. Ο Morrison το έλεγε ξεκάθαρα: «We can only open the doors – we can’t drag people through». Η υπέρβαση είναι προσωπική υπόθεση και το τραγούδι το μεταφέρει αυτό άμεσα, συνδυάζοντας τη μουσική με στίχους που σε καλούν να αφήσεις πίσω ό,τι σε κρατά κολλημένο και να κάνεις το δικό σου βήμα προς την άλλη πλευρά.
Αντί να μείνει απλώς ως ένα κλασικό τραγούδι, το “Break On Through” έγινε σημείο αναφοράς. Κάθε γενιά έχει τη δική της μάχη με τους περιορισμούς — κοινωνικούς ή προσωπικούς — και το τραγούδι αυτό συνεχίζει να συνομιλεί μαζί της. Η διαχρονικότητά του οφείλεται στο ότι μιλάει διαφορετικά σε κάθε ακροατή: για κάποιους είναι κάλεσμα για δράση, για άλλους μια σκέψη πάνω στο άγνωστο.
Και σύμφωνα με τον ίδιο τον Jim Morrison: «The doors are open. Now it’s up to you to step through».