Τ
ο Altered States έρχεται στο Midnight Express! Ένας ψυχίατρος, στις μελέτες του πάνω στην σχιζοφρένεια, αρχίζει να πειραματίζεται με την ιδέα των θαλάμων απομόνωσης. Τα πειράματά του, στα οποία κάνει και χρήση ψυχεδελικών ουσιών, ξαφνικά παίρνουν τρομακτική τροπή και τα όρια της φαντασίας με την πραγματικότητα θολώνουν.
Το πάθος για τη μελέτη του θα του κάνει τον πρωταγωνιστή να ακολουθήσει ένα αυτοκαταστροφικό μονοπάτι. Αυτό το μονοπάτι καλούμαστε και εμείς σαν θεατές να το βαδίσουμε. Το Altered States είναι ταινία τρόμου και επιστημονικής φαντασίας του 1980 που μας κάνει να αναρωτηθούμε σχετικά με υπαρξιακά ερωτήματα.
Παρά τα προγνωστικά, το Altered States προέκυψε να είναι ένα από τα καλύτερα έργα τρόμου και επιστημονικής φαντασίας στην ιστορία του Hollywood
Ερωτήματα για τον ρόλο και την πορεία του ανθρώπου σε αυτό τον πλανήτη. Μας καλεί να εξερευνήσουμε μαζί με τον πρωταγωνιστή της τα πιο τρομαkτικά κομμάτια της ανθρώπινης συνείδησης.
Η ιστορία της ταινίας αρχίζει το 1975, όταν τρεις φίλοι συναντιούνται στο εστιατόριο Russian Team Room. Εκεί αρχίζουν -αστειευόμενοι- να αναπτύσσουν μια ιδέα πάνω στο Dr. Jekyll and Mr. Hyde του Robert Louis Stevenson. Σκοπός τους η δημιουργία ενός κινηματογραφικού σεναρίου.
Πρόκειται για τους Paddy Chayefsky, Bob Fosse, και Herb Gardner. Ο πρώτος ήταν σεναριογράφος μεταξύ άλλων στα Network (1976) και Marty (1955). Το βιογραφικό του Fosse περιλάμβανε μεταξύ άλλων τα All That Jazz (1979) και Chicago (1975), ως σκηνοθέτης και χορογράφος. Ως θεατρικός συγγραφέας, ο Gardner ήταν πιο γνωστός για το A Thousand Clowns του 1962, που την ίδια χρονιά έγινε ταινία.
Έχοντας καταγράψει την ιδέα σε τρεις σελίδες χαρτί, ο Chayefsky αποφασίζει, έχοντάς τη σαν βάση, να αναπτύξει ένα πιο σοβαρό σενάρι. Ένα σενάριο εμπνευσμένο από την αμερικάνικη επιστημονική κοινότητα της εποχής και κυρίως τις μελέτες του John C. Lilly.
Το Altered States του Ken Russell είναι μια φρενήρης εναλλαγή ανάμεσα σε ψυχεδελικές σκηνές και επιστημονικές αναλύσεις
Ο John C. Lilly, εφευρέτης των θαλάμων απομόνωσης, κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’60 χρησιμοποιούσε τους θαλάμους υπό την επήρεια ψυχεδελικών ουσιών σε μια προσπάθειά του να εξερευνήσει την ανθρώπινη συνείδηση.Ο Chayefsky παρουσιάζει την ιδέα του στον παραγωγό της Columbia, Daniel Melnick ο οποίος του προτείνει να γράψει την ιστορία του αρχικά ως μυθιστόρημα.
Το μυθιστόρημα ολοκληρώνεται το 1978. Λίγο καιρό μετά ο Melnick αποφασίζει να βάλει μπροστά την παραγωγή της ταινίας δίνοντας πλήρη δημιουργική ελευθερία στον Chayefsky. Ο σκηνοθέτης που αρχικά αναλαμβάνει να κάνει αυτό το εγχείρημα πραγματικότητα είναι ο Arthur Penn του σπουδαίου Bonnie and Clyde (1967) μεταξύ άλλων. Ωστόσο, παραιτείται λόγω διαφωνιών με τον Chayefsky. Λόγω του συνεχόμενα αυξανόμενου ποσού παραγωγής αποσύρεται και η Columbia και η χρηματοδότηση της ταινίας μεταφέρεται στην Warner Bros.
Τελικά ο σκηνοθέτης που αναλαμβάνει τη ταινία είναι ο Βρετανός Ken Russell σκηνοθέτης μεταξύ άλλων του Tommy (1975) βασισμένη στο ομώνυμο άλμπουμ των The Who, και του The Devils (1971). Ο Russell, γνωστός για τον έντονο οπτικά τρόπο με τον οποίο σκηνοθετεί τις ταινίες του, αλλά και για τον εξίσου έντονο χαρακτήρα του αρχίζει πρόβες υπό την παρουσία του Chayefsky.
Η σχέση τους όμως δεν είναι λειτουργική και προκύπτουν συνεχώς διαφωνίες. Οι διαφωνίες αυτές συνεχίζονται και κατά την διάρκεια των γυρισμάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια την αποχώρηση του Chayefsky από το εγχείρημα και την αφαίρεση του ονόματός του από τους τίτλους (χρησιμοποιήθηκε το ψευδώνυμο Sidney Aaron).
Κατά τη διάρκεια δημιουργίας του Altered States, ο Chayefsky αποχώρησε και τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Ken Russel
Μετά από όλα αυτά θα ήταν εύκολο να φανταστεί κανείς ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν απογοητευτικό. Αλλά η ταινία που προέκυψε να είναι, κατά την γνώμη μου, ένα από τα καλύτερα έργα τρόμου και επιστημονικής φαντασίας που έχουν βγει ποτέ από στούντιο του Hollywood.
Συνδυάζει στοιχεία από το body horror της δεκαετίας του ‘80 σε μια ιστορία που φαίνεται να είναι βγαλμένη από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας του ‘50 και του ‘60 με έναν “τρελό” επιστήμονα στο επίκεντρο της πλοκής. Αλλά όλα αυτά στήνονται σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο, συνοδευόμενο από εκτενείς επιστημονικές αναλύσεις από τους πρωταγωνιστές. Αυτό κάνει τα ακραία τεκταινόμενα που διαδραματίζονται να μοιάζουν αληθινά με έναν τρόπο που σπάνια βλέπει κάποιος σε ταινία του είδους.
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο έχουμε το κινηματογραφικό ντεμπούτο του William Hurt στον ρόλο του ψυχολόγου Eddie Jessup. Ο Jessup ερευνώντας τη σχιζοφρένεια, ανακαλύπτει ότι οι εναλλακτικές καταστάσεις της συνείδησης μπορεί να είναι πιο αληθινές από όσο νομίζουμε.
Μαζί με τους δύο συναδέλφους του (Bob Balaban, Charles Haid) πειραματίζονται με ψυχοτρόπες ουσίες και θαλάμους απομόνωσης κάτι που οδηγεί τον Eddie να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από την γυναίκα (Blair Brown) του και την οικογένειά του.
Το Altered States ή όπως είναι ο ελληνικός τίτλος του Ανεξέλεγκτες Καταστάσεις, είναι μια φρενήρης εναλλαγή ανάμεσα σε έντονες ψυχεδελικές σκηνές και επιστημονικές αναλύσεις.
Οι σκηνές ψυχεδέλειας είναι άρτια σκηνοθετημένες από τον μαέστρο στο είδος Russell. Παράλληλα, ο διάλογος του Chayefsky, αν και πολύ επιστημονικά αναλυτικός και δυσνόητος δίνεται με έντονη συναισθηματική φόρτιση. Αυτό κάνει τον θεατή να μη δυσκολεύεται να τον παρακολουθήσει αλλά του δίνει και αφορμή να δει το έργο πάνω από μια φορά.
Η ατμόσφαιρα είναι από τα πιο ισχυρά “χαρτιά” του Altered States
Η ατμόσφαιρα είναι από τα δυνατότερα χαρτιά τις ταινίας. Έχουμε εναλλαγές μεταξύ ρεαλιστικών και πολύχρωμων, ονειρικών σκηνών. Αυτές οι εναλλαγές αρχίζουν κυριολεκτικά να εισβάλλουν στο ρεαλισμό και να παίζουν με το μυαλό του θεατή, αφήνοντάς του μια δυσοίωνη, περίπλοκη ψυχολογία.
Το Altered States είναι ένα από τα σπάνια έργα του είδους που εκτός από την έντονη εμπειρία της παρακολούθησής της, ο πραγματικός τρόμος προκύπτει όταν τελικά κλείσουμε την ταινία. Ξαπλώνεις και αρχίζεις να σκέπτεσαι ξανά τα θέματα στο μυαλό σου. Ο Lovecraft θα ήταν υπερήφανος. Κι εμείς, βλέποντας αυτό το σπουδαίο φιλμ στη μεγάλη οθόνη, στα πλαίσια του Midnight Express.