Όταν το “The Ritual“, σε σκηνοθεσία του David Midell και με πρωταγωνιστή τον Al Pacino στον ρόλο του πατέρα Theophilus Riesinger, άρχισε να παίζει, είχα προσδοκίες για ένα νέο διαμάντι στις ταινίες εξορκισμού. Ο Dan Stevens ενσαρκώνει τον πατέρα Joseph Steiger, ενώ η Abigail Cowen υποδύεται τη δαιμονισμένη Emma Schmidt. Η ταινία συγκεντρώνει ένα ισχυρό καστ για μια θεματική που εδώ και χρόνια μαγνητίζει τους φίλους του τρόμου: τη δαιμονική κατοχή, τη σύγκρουση της πίστης και τον ρόλο της εκκλησίας στο πνευματικό πεδίο μάχης. Αν και όπως είπα, οι προσδοκίες ήταν υψηλές και το ιστορικό υλικό πλούσιο, το “The Ritual” τελικά χάνει το βήμα του, πέφτοντας στις ίδιες ευκολίες που συναντά κανείς συχνά στο συγκεκριμένο υποείδος.
Με φόντο την Αϊόβα στα τέλη της δεκαετίας του 1920, το “The Ritual” μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη γνωστή υπόθεση της Emma Schmidt. Πρόκειται για μια γυναίκα που η υποτιθέμενη δαιμονική κατοχή της ενέπνευσε γενιές ιστοριών τρόμου και έργα όπως το “The Exorcist“. Η ταινία ξεκινά τη δράση όταν ο Steiger, ένας ιερέας που βιώνει προσωπικό πόνο, καλείται να βοηθήσει στον εξορκισμό της Emma στη μικρή του ενορία. Στην ιστορία μπαίνει και ο Riesinger, τον οποίο υποδύεται ο Pacino. Είναι ένας εξορκιστής που κουβαλά το δικό του βαρύ παρελθόν και έχει πολλές εμπειρίες με αντίστοιχες περιπτώσεις.
Μαζί με μια ομάδα καλογριών, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει η αδελφή Rose (Ashley Greene), ξεκινούν νυχτερινές τελετές για να βοηθήσουν την Emma να απαλλαγεί από τα βάσανά της. Οι ήρωες αντιμετωπίζουν όχι μόνο τις υπερφυσικές απειλές που εμφανίζονται, αλλά και τις προσωπικές τους αμφιβολίες και αδυναμίες. Έτσι, το “The Ritual” συνδυάζει τον τρόμο με το ανθρώπινο δράμα, θέλοντας να διατηρήσει την ένταση σε κάθε σκηνή.
Από άποψη πλοκής, το “The Ritual” ακολουθεί ένα καθιερωμένο μοτίβο. Η ταινία μοιράζει την προσοχή της ανάμεσα στην ασταθή πίστη του Steiger και την απόλυτη του Riesinger. Καθώς η συμπεριφορά της Emma γίνεται όλο και πιο ανησυχητική, το ερώτημα αν η κατάστασή της είναι ψυχολογική ή πνευματική μένει αρχικά αναπάντητο. Η αφήγηση θυμίζει ταινίες που βασίστηκαν σε πραγματικές υποθέσεις εξορκισμού, όπως το “The Exorcism of Emily Rose“, καθώς κινείται σύντομα σε παρόμοια μονοπάτια. Το ζήτημα είναι ότι εμφανώς υπερφυσικά γεγονότα έροχνται ουσιαστικά να λύσουν το δίλημμα, μειώνοντας έτσι την ένταση που θα μπορούσε να προσφέρει η σύγκρουση.
Αυτό που ξεχωρίζει το “The Ritual”, τουλάχιστον θεωρητικά, είναι ότι βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και ιστορικά τεκμήρια. Το σενάριο αντλεί στοιχεία από περιγραφές της εποχής και δίνει έμφαση στη διαδικασία του εξορκισμού, αποφεύγοντας τις εντυπωσιακές σκηνές. Ο μετρημένος ρυθμός της ταινίας και η προσοχή στη λεπτομέρεια της εποχής θα μπορούσαν να την κάνουν να ξεχωρίσει. Παρόλα αυτά, αυτές οι επιλογές λειτουργούν εις βάρος της τελικά, αφού αντί να δημιουργείται αγωνία, η επαναλαμβανόμενη δομή του τελετουργικού, οι συνέπειες και η αμφιβολία γίνονται μονότονες, με αποτέλεσμα ο ρυθμός να γίνεται κουραστικός.
Κάθε προσπάθεια εξορκισμού ακολουθεί τον ίδιο κύκλο, με μικρή κλιμάκωση και περιορισμένη εμβάθυνση στο ψυχολογικό κόστος για όσους συμμετέχουν. Από άποψη ερμηνειών, το “The Ritual” αξιοποιεί την εμπειρία του καστ, όμως δυσκολεύεται να τους δώσει χώρο να ξεχωρίσουν. Ο Riesinger, όπως τον υποδύεται ο Al Pacino, είναι μια άσκηση αυτοσυγκράτησης, αφού το γνώριμο χάρισμά του δίνει τη θέση του σε μια σιωπηλή σοβαρότητα. Ο Steiger, όπως τον υποδύεται ο Stevens, φέρνει μια συγκρατημένη και μειλίχια ερμηνεία, που ουσιαστικά πάει κόντρα στην κρίση πίστης του χαρακτήρα.
Η Cowen κάνει καλή δουλειά ως Emma, αποτυπώνοντας έντονα τη σωματική της αγωνία. Παρ’ όλα αυτά, το σενάριο κρατά τον χαρακτήρα της σε απόσταση από το κοινό. Το υποστηρικτικό καστ, όπως η αδελφή Rose (Greene) και η μητέρα ηγουμένη (Patricia Heaton), προσφέρει την αναμενόμενη ενσυναίσθηση και σοβαρότητα. Ωστόσο, και αυτοί μένουν περιορισμένοι από τη στενή εστίαση που επιλέγει το φιλμ.
Μία από τις πιο ξεχωριστές στυλιστικές επιλογές του “The Ritual” είναι η χρήση χειροκίνητης κάμερας, ώστε η κινηματογράφηση να θυμίζει ντοκιμαντέρ. Η πρόθεση πίσω από αυτή την επιλογή είναι σαφής: να δημιουργήσει μια αίσθηση αμεσότητας και ρεαλισμού, ώστε το κοινό να νιώθει μάρτυρας ενός ιστορικού γεγονότος. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση αποδεικνύεται άνιση. Στις σκηνές εξορκισμού, η τρεμάμενη κάμερα ενισχύει το χάος που επικρατεί, αλλά στις πιο ήσυχες στιγμές αποσπά την προσοχή και απομακρύνει τον θεατή από τον πυρήνα της ιστορίας. Η οπτική παλέτα, που παραμένει αποχρωματισμένη και αμυδρή, στοχεύει στην αυθεντικότητα. Συχνά, όμως, κάνει την ταινία να φαίνεται επίπεδη, καταλήγωντας να δουλεύει εις βάρος της.
Σε ό,τι αφορά τα βασικά ζητήματα, το “The Ritual” αναφέρεται σε συζητήσεις για την πίστη, τα όρια της επιστήμης και την ανθεκτικότητα των πεποιθήσεων σε δύσκολες στιγμές. Ο σκεπτικισμός του Steiger και η σταθερότητα του Riesinger φέρνουν στο προσκήνιο κλασικές συγκρούσεις του είδους, όμως το σενάριο δύσκολα ξύνει την επιφάνεια. Η ταινία αφήνει να εννοηθούν βαθύτερα ερωτήματα – όπως γιατί το κακό φαίνεται να στοχεύει τους πιο ευάλωτους ή αν ο πόνος έχει κάποιο νόημα – αλλά αποφεύγει να εμβαθύνει, επιλέγοντας πιο ασφαλείς και γνωστές απαντήσεις.
Το είδος του εξορκισμού έχει πολλές ταινίες και η προσπάθεια του “The Ritual” να φανεί αυθεντικό δεν το διαφοροποιεί ουσιαστικά σε μια αγορά γεμάτη με παρόμοιες ιστορίες. Αν και ο σεβασμός της ταινίας προς το αρχικό υλικό φαίνεται ξεκάθαρα, αυτή η ευλάβεια καταλήγει να δημιουργεί ένα δράμα που μοιάζει περισσότερο με σκηνοθετημένη αναπαράσταση παρά με μια εμπειρία που θα σε καθηλώσει. Έχεις τις στιγμές της, ειδικά στη σωματική μεταμόρφωση της Cowen, όμως η έλλειψη ανάπτυξης χαρακτήρων, συναισθηματικής επένδυσης και αφηγηματικού ρίσκου κρατά την ταινία στη μετριότητα.
Τελικά, το “The Ritual” αποδεικνύει πως η ιστορική βάση, η καταγωγή της υπόθεσης και ένα ταλαντούχο καστ δεν αρκούν πάντα για να δώσουν νέα πνοή σε μια κουρασμένη φόρμουλα. Για όσους αναζητούν μια διαφορετική ματιά στις ταινίες εξορκισμού ή περιμένουν ανανέωση του είδους, αυτή η ταινία δύσκολα θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες τους. Αντί για κάτι νέο, το “The Ritual” προσφέρει μια αξιοπρεπή αλλά εύκολα ξεχάσιμη εκδοχή, που μάλλον θα τραβήξει το ενδιαφέρον κυρίως των φανατικών του θρησκευτικού τρόμου ή όσων θέλουν να έχουν δεί όλες τις ταινίες του Al Pacino.
Artist: Morrissey
Album: I Am Not a Dog on a Chain
Label: BMG
Release Date: 20/03/2020
Genre: Indie Rock
Movie: The Ritual
Year: 2025
Genre: Drama, Horror, Thriller
Director: David Midell
Al Pacino, Dan Stevens, Ashley Greene, Abigail Cowen, María Camila Giraldo, Meadow Williams, Patrick Fabian, Patricia Heaton
The Ritual
Το "The Ritual" προσπαθεί να ξεχωρίσει σε ένα κορεσμένο είδος, όμως μένει τελικά σε ασφαλή μονοπάτια και δεν προσφέρει κάτι πραγματικά νέο. Η καλή παραγωγή και το δυνατό καστ δεν αρκούν για να καλύψουν τις αδυναμίες του σεναρίου και την έλλειψη έντασης.